Η ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΔΥΤΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
"Σήμερα στον δυτικό κόσμο περνά μια γιγαντιαία κρίση ταυτότητας,
καθώς οι ιδεολογίες και τα ιδεολογήματα μυρίζουν παρακμή
και το καινούργιο νεανικό κοινό της αίθουσας ορίζει
με την αριθμητική υπεροχή του το είδος που επιθυμεί να καταναλώσει. Βεβαίως, είμαστε μέρος ενός κόσμου ο οποίος τον τελευταίο καιρό
έχει αποκλείσει το "σπουδαίο". Ακόμα κι αυτή η μεγάλη Ευρώπη,
η Ευρώπη του κινηματογράφου εννοώ, ζει αυτή τη συρρίκνωση.
Το σπουδαίο δεν μας έρχεται πια από την Ευρώπη, παρά σε ελάχιστα δείγματα. Aν και από την Ανατολή, από χώρες που θεωρούσαμε
ότι έχουν υπανάπτυκτη κινηματογραφία, βλέπουμε πράγματα
που μας παρηγορούν για το μέλλον του κινηματογράφου.
Ο κινηματογράφος αυτήν την ώρα είναι θύμα μιας ψευτοφιλαρέσκειας
και μιας πνευματικής συρρίκνωσης την οποία ζει όλη η Ευρώπη
και η Ελλάδα έχει βεβαίως μερίδιο σ' αυτή τη συρρίκνωση."
Νίκος Κούνδουρος
"ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΙΝΕΜΑ
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ ελληνικός κινηματογράφος άνθησε, μεγαλύνθηκε και γνώρισε δόξες μοναδικές μέσα σε ένα κλίμα ηθογραφίας διανθισμένης κατά περίπτωση με μια λαϊκή θυμοσοφία, λαϊκό χιούμορ και λαϊκό μελόδραμα, στοιχεία που όρισαν και τη θεματολογία του και το ύφος του.
Δεν θέλω να κρύψω κάποια περιφρόνησή μου για ένα είδος ελληνικού κινηματογράφου, που μέσα σε μια αλυσίδα παρεξηγήσεων συντηρεί ένα προβληματικό μικρόκοσμο. Συνωστιζόμενοι γύρω από την κολυμβήθρα του Σιλωάμ που λέγεται Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, προσκυνητές και ικέτες, οι παλιοί και οι νέοι σκηνοθέτες προσμένουν την έλευση του αρχάγγελου.
Ένα κλίμα ανθυγιεινό διαπερνά τον χώρο και μόλις τα τελευταία δύο χρόνια άρχισε να πνέει ένας αέρας ανανέωσης. Οι Έλληνες σκηνοθέτες είμαστε σε διαρκή συναλλαγή με πράγματα που ίσως δεν μας αρέσουν, αλλά αυτά είναι. Είναι τα δικά μας. Είναι σαν τη μυρουδιά μας. Θέλουμε δεν θέλουμε την κουβαλάμε. Αυτή είναι λοιπόν η μυρουδιά μας. zούμε σ' αυτό το χώρο, έχουμε αυτόν τον πολιτισμό, έχουμε αυτές τις αποφάσεις κι αυτό το ταμείο, τόσα είναι πάνω κάτω, παραπάνω δεν είναι και μετέχουμε σ' αυτό το παιγνίδι Εμείς. Αυτοί είμαστε. Αλλοτε περήφανοι, άλλοτε μίζεροι ή όμορφοι, αυτοί είμαστε. Γι' αυτό δεν υπάρχουν "εμείς" κι "αυτοί" στο χώρο μας.
Δεν συμπλέω μ' ένα είδος συρρίκνωσης των σπουδαίων πραγμάτων. Στο όραμα για κοινωνίες πιο σπουδαίες, για ιστορία πιο σημαντική, για κινηματογράφο πιο εξαιρετικό, μόνο ένας, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος κουβαλάει το φλάμπουρο. Εμείς οι άλλοι πού είμαστε;"
Νίκος Κούνδουρος
ΜΙΛΑ για τις ΤΑΙΝΙΕΣ του...
ΑπάντησηΔιαγραφήΑν έπρεπε να ορίσω με δύο φράσεις το στίγμα κάθε ταινίας θα έλεγα ότι:
Η Μαγική Πόλη, είναι η ταινία της αθωότητας. Εμείς νιώθαμε αθώοι καθώς οι ένοχοι ήταν από την άλλη μεριά.
Ο Δράκος είναι η ταινία με τους κώδικες. Δεν μπορούσαμε να μιλήσουμε. Η λογοκρισία κάθε λογής, άμεση, επίσημη και ανεπίσημη, μας κύκλωνε. Θελήσαμε με τον Καμπανέλη να στήσουμε μια ταινία με αλλεπάλληλους κώδικες, του ίδιους που έχουν και οι φυλακισμένοι, με ένα, δύο, τρία χτυπήματα.
Οι Παράνομοι είναι η ταινία της οργής. Η αντίσταση είχε πνιγεί,
οι τρόποι έκφρασης των αγωνιστών είχαν καταργηθεί κάτω από τη βία ενός αστυνομικού κράτους. Θέλησα να αποτίσω ένα φόρο τιμής στον αντάρτη των βουνών, στον ταπεινωμένο στον εξευτελισμένο, στον αγνοημένο, στην καλύτερη περίπτωση, Έλληνα, που κράτησε ψηλά τη Ρωμιοσύνη.
Οι Μικρές Αφροδίτες είναι η ταινία της απελπισίας. Μια απελπισία που περιγράφεται μέσα σε ωραία γαλάζια νερά, στο Αιγαίο, με δύο παιδόπουλα που ψάχνουν το κορμί τους. Απελπισία γιατί είχαμε αυτοαναιρεθεί, αυτοκαταργηθεί, ακινητοποιηθεί,
εμείς που πολεμήσαμε, που φωνάξαμε, που κατεβήκαμε
στο πεζοδρόμιο για έναν καινούργιο κόσμο. Δεν είναι τι κάνουμε.
Μέσα στην απελπισία μου είπα,
ας καταπιαστώ με το τίποτα.
Είναι μια ταινία του ιδεολογικού τίποτα.
Το Vortex είναι η ευρωπαική ταινία μου. Θέλησα να κάνω μια καταβύθιση στην ψυχή και στον πανικό του σύγχρονου νέου ανθρώπου.
Τα Τραγούδια της Φωτιάς το μόνο ντοκιμαντέρ που έχω φτιάξει, μια ταινία συντεθειμένη από φωνές και αιτήματα όπως αυτά διαμορφώθηκαν στους δρόμους της Αθήνας αμέσως μετά την παλινόρθωση της Δημοκρατίας. Μία ταινία ωδή στη λευτεριά. Αυτό τίποτε άλλο.
Νίκος Κούνδουρος
1922 μια ιστορία μνήμης. Ήταν η ώρα που το ΕΚΚ σε μια ευλογημένη στιγμή της ύπαρξης του, λειτούργησε δημιουργικά και έξυπνα. Μας κάλεσε τότε ο πρόεδρος του, τον Κακογιάννη, το Δημόπουλο και την αφεντιά μου και μας είπε κάνετε ότι θέλετε. Και αυτό το ότι θέλετε ξύπνησε μέσα μου ευφορία. Ήθελα να καταθέσω ένα ειλητάρι στη μνήμη της μικρασιατικής οδύνης, όπως εγώ την έζησα μέσα από μια κοπελιά που είχε μαζέψει η μάνα μου από τις Χαμένες Παρτίδες. Δανείστηκα το βιβλίο του Βενέζη, το "Νούμερο 31328" και έφτιαξα το δικό μου νούμερο το 1922.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο Μπορντέλο θέλησα να στριφογυρίσω λίγο στην πατρίδα μου. Και σκέφτηκα το προκλητικό μπορντέλο της Μαντάμ Ορτάνς στην καρδιά της πόλης, στα Χανιά, την εποχή των συμμαχικών στόλων. Να 'σου και ο παππούς μου αρχηγός της επανάστασης του 1887 που λευτέρωσε την Κρήτη. Ας κάνω μια ταινία ταπεινή προσφορά στη μνήμη του παππού μου είπα. Όταν όμως η ταινία ονομάστηκε "Μπορντέλο" αφαίρεσα τον παππού από τη μέση.
Ο Λόρδος Βύρων δεν είναι δικιά μου σύλληψη. Ήρθε κάποιος από την Αγγλία, με υλικό λέγοντάς μου για τα 200 χρόνια -επέτειο- από τη γέννηση του Μπάιρον. Σιγά σιγά μπήκα μέσα στο μύθο των μαθητικών μας χρόνων, τον ωραίο Μπάιρον.
Και ανακάλυψα πέρα από τα άσπρα γιακαδάκια α λα Μπάιρον, το δραματικό τέλος ενός μυθικού προσώπου. Ενός πρωτοπόρου και φιλελεύθερου πνεύματος. Ενός μεγάλου ποιητή και μέτριου στρατηγού.
Οι Φωτογράφοι είναι η αφύπνιση του σκηνοθέτη. Νόμιζα ότι με είχε πάρει ο ύπνος, ένας ήμερος ύπνος από αναπόληση και από κούραση και ξαφνικά θύμωσα.
Και λεω, όχι δεν θα κάθομαι στην άκρη. Διαλέγω ένα χώρο οδυνηρό. είναι ο χώρος όπου σήμερα σπαράζουν οι άνθρωποι, όπως εμείς πριν από 50 χρόνια. Η συμμετοχή μου, η αντίσταση μου, σε αυτήν την υπέροχη αδιαφορία που μοιραία μας έχει κυκλώσει όταν πατάμε το κουμπί και βλέπουμε τη φρίκη από την πολυθρόνα μας.
Νίκος Κούνδουρος
Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ
ΑπάντησηΔιαγραφήΑν καταφέρνω να εξαπατώ τον εαυτό μου έχω ήδη μια δύναμη ζωής στα χέρια μου. Αν τώρα εξαπατώ τους άλλους, ζητώ να με συγχωρήσουν, αυτοί ακριβώς "οι άλλοι" που σίγουρα έχουν με τη σειρά τους εξαπατήσει ποιος ξέρει πόσους και ποιους! Το τι είναι ή τι δεν είναι απάτη στο χώρο των ιδεών,
ή τι είναι ή τι δεν είναι εξαπάτηση στο χώρο των ιδεολογιών, είναι ένα ερώτημα αναπάντητο.
Όλα σαλεύουν κι όλα αλλάζουν γύρω μας.
Στην αντίσταση δεν έχω δικαίωμα, έχω υποχρέωση! Ανήκω σε μια γενιά ιστορική θα έλεγα. Ζήσαμε πολέμους, χούντες, δυστυχίες, αλλά και τη λίγη ευτυχία που μας αναλογεί ανάμεσα στα τόσα πικρά που βιώσαμε. Επιτρέψτε μας λοιπόν να έχουμε μνήμη.
Βλέπετε, στο περίφημο σύνθημα
"Αντισταθείτε" ανατρέχουμε κάθε τρεις και λίγο. Είναι μια λέξη που δεν την ξεχάσαμε ακόμα. Μια λέξη που δε μούδιασε, δε χάθηκε.
Το "Αντισταθείτε" απευθύνεται σε δίκαιους και σε άδικους, σε μικρομεσαίους και μεγάλους, σε πιτσιρικάδες και χούφταλα και σ' όλους τους ανθρώπους που επιτελούν έργο πνευματικό και εξ' ορισμού είναι οι ταγοί ενός έθνους, ενός έθνους που πραγματικά τους έχει ανάγκη. Είτε μικρούς, είτε μεσαίους, είτε μεγάλους.
"Αντισταθείτε" λεω κι εγώ, εκατό χρονών σήμερα. Δε θα σταματήσω ποτέ να το φωνάζω...
Νίκος Κούνδουρος
(αποσπάσματα απο συνεντεύξεις του σκηνοθέτη στον ελληνικό τύπο)