Γιατί βαθιά μου δόξασα και πίστεψα τη γη
και στη φυγή δεν άπλωσα τα μυστικά φτερά μου,
μα ολάκερον ερίζωσα το νου μου στη σιγή,
νά που και πάλι αναπηδά στη δίψα μου η πηγή,
πηγή ζωής, χορευτική πηγή, πηγή χαρά μου.
Γιατί ποτέ δε λόγιασα το πότε και το πώς,
μα εβύθισα τη σκέψη μου μέσα στην πάσαν ώρα,
σα μέσα της να κρύβονταν ο αμέτρητος σκοπός,
νά τώρα που, ή καλοκαιριά τριγύρα μου είτε μπόρα,
λάμπ' η στιγμή ολοστρόγγυλη στο νου μου σαν οπώρα,
βρέχει απ' τα βάθη τ' ουρανού και μέσα μου ο καρπός!
Γιατί δεν είπα: «εδώ η ζωή αρχίζει, εδώ τελειώνει...»
μα «αν είν' η μέρα βροχερή, σέρνει πιο πλούσιο φως,
μα κι ο σεισμός βαθύτερη τη χτίση θεμελιώνει,
τι ο ζωντανός παλμός της γης που πλάθει είναι κρυφός»
νά που, ό,τι στάθη εφήμερο, σα σύγνεφο αναλιώνει,
νά που ο μέγας Θάνατος μου γίνηκε αδερφός!
Αγγελος Σικελιανός
Σκυμμένοι από το παραθύρι
ΑπάντησηΔιαγραφήKαι του προσώπου μας οι γύροι
η ίδια μας ήτανε ψυχή.
H συννεφιά, χλωμή σα θειάφι,
θάμπωνε αμπέλι και χωράφι·
ο αγέρας μέσ' από τα δέντρα
με κρύφια βούιζε ταραχή·
η χελιδόνα, με τα στήθη,
γοργή, στη χλόη μπρος-πίσω εχύθη·
κι άξαφνα βρόντησε, και λύθη
κρουνός, χορεύοντα η βροχή!
H σκόνη πήρ' ανάερο δρόμο.
K' εμείς, στων ρουθουνιών τον τρόμο,
στη χωματίλα τη βαριά
τα χείλα ανοίξαμε, σα βρύση
τα σπλάχνα νά μπει να ποτίσει
(όλη είχεν η βροχή ραντίσει
τη διψασμένη μας θωριά,
σαν την ελιά και σαν το φλόμο.
κι ο ένας στ' αλλουνού τον ώμο
ρωτάαμε: "T' είναι πόχει σκίσει
τον αέρα μύρο, όμοιο μελίσσι;
Aπ' τον πευκιά το κουκουνάρι,
ο βάρσαμος ή το θυμάρι,
η αφάνα ή η αλυγαριά;"
Kι άχνισα - τόσα ήταν τα μύρα -
άχνισα κ' έγινα όμοια λύρα,
που χάιδευ' η άσωτη πνοή.
Mου γιόμισ' ο ουρανίσκος γλύκα·
κι ως τη ματιά σου ξαναβρήκα,
όλο μου το αίμα ήταν βοή!…
K' έσκυψ' απάνω από τ' αμπέλι
που εσειόνταν σύφυλλο, το μέλι
και τ' άνθι ακέριο να του πιω·
- βαριά τσαμπιά και οι λογισμοί μου,
βάτοι βαθιοί οι ανασασμοί μου -
κι όπως ανάσαινα, απ' τα μύρα
δε μπόρεια να διαλέξω ποιο!
Mα όλα τα μάζεψα, τα πήρα,
και τά 'πια, ωσάν από τη μοίρα
λύπη απροσδόκητη ή χαρά.
Tά 'πια· κι ως σ' άγγιξα τη ζώνη,
το αίμα μου γίνηκεν αηδόνι,
κι ως τα πολύτρεχα νερά!
Άγγελος Σικελιανός
Ο Θάνατος του Διγενή
ΑπάντησηΔιαγραφήK' έπειτα γίνηκε σιωπή.
Kανείς δεν είχε τι να πει.
Mα ακούονταν σιγανές λαλιές,
σα να τιτίβιζαν φωλιές
μέσ' από δάση.
......
Mα ο Mιχαήλ, πού 'χε καρδιά
σαν τα λιοντάρια ή τα παιδιά,
χρόνο το χρόνο,
σε κάποια λόγια δολερά
πίστη χαρίζει και φτερά,
και το μισό του δίνει θρόνο...
Kι ως ρώταγαν πολλοί "σε ποιον;",
παίρναν απάντηση κρυφή:
"Στο δολοφόνο!"
Άγγελος Σικελιανός
Κ' ήτανε η ψυχή του
ΑπάντησηΔιαγραφήτην ώρα εκείνη
ολάσπρο περιστέρι.
Κι όπως, κυλά,
από τ' άδυτα του αδύτου των ουρανών,
μες στη νυχτιά εν' αστέρι,
ή, ως πέφτει ανθός μηλιάς
με πράο αγέρι,
έτσι απ' τα στήθη πέταξε η πνοή του
Άγγελος Σικελιανός,
απόσπασμα από τα Ορφικά
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΆγγελος Σικελιανός
ΑπάντησηΔιαγραφήΓεννήθηκε το 1884 στη Λευκάδα.
Το 1901 πηγαίνει στην Αθήνα για να σπουδάσει νομικά, στόχο που εγκαταλείπει γρήγορα για να αφοσιωθεί στην μεγάλη του αγάπη, την ποίηση. Το 1909 ήταν μια χρονιά σταθμός για την ποιητική του πορεία. Ύστερα από ένα ταξίδι στη Λιβύη εκδίδει τον
"Αλαφροϊσκιωτο" και γίνεται ευρύτερα γνωστός.
Ο Άγγελος Σικελιανός λάτρεψε την Ελλάδα, μελέτησε τον πολιτισμό της και σε όλη του την ποιητική πορεία είχε ως στόχο την πραγμάτωση της Δελφικής Ιδέας. Θέλοντας να κάνει τους Δελφούς κέντρο του πολιτισμού και της ανθρωπότητας, οργάνωσε τις Δελφικές Εορτές από το 1927 έως το 1930. Παρουσίασε αρχαίες τραγωδίες, χορούς, αγώνες και εκθέσεις έργων λαϊκής τέχνης.
Το όραμα του Σικελιανού συνεχίστηκε και πέρα από τις Δελφικές Εορτές και με την συμπαράσταση της Βουλής ίδρυσε Διεθνές Δελφικό Οργανισμό.
Στα ποιήματά του υμνεί το μεγαλείο του Ελληνισμού και του Χριστιανισμού. Πολέμησε κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων και από την εμπειρία του αυτή εμπνεύστηκε πολλά πατριωτικά ποιήματα. Στην περίοδο της κατοχής είχε αναπτύξει μέσα από έργα του αντιστασιακή δράση.
Το ποίημα "Ηχήστε οι σάλπιγγες" είναι το αντιπροσωπευτικότερο εκείνης της εποχής, καθώς το απήγγειλε ο ίδιος στην κηδεία του Κωστή Παλαμά.
Ο Άγγελος Σικελιανός είχε παντρευτεί δύο φορές. Την αμερικανίδα Εύα Πάλμερ, που του συμπαραστάθηκε στα ποιητικά του βήματα και τον βοήθησε στην πραγμάτωση της Δελφικής Ιδέας
και την Άννα Καραμάνη, την οποία παντρεύτηκε το 1940.
Πέθανε το 1951 στην Αθήνα αλλά τάφηκε στους Δελφούς.
Τα κυριότερα έργα του είναι τα εξής:
"Πρόλογος στη ζωή"
"Επίνικοι Α"
"Επίνικοι Β"
"Μήτηρ Θεού"
"Η Δελφική Ένωση"
"Το Πάσχα των Ελλήνων"
"Ο Δαίδαλος στην Κρήτη"
"Σίβυλλα"
"Ο Χριστός στη Ρώμη"
"Ασκληπιός"
Η Δελφική Ενωση
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ Σικελιανός θέτει ένα πρόβλημα παρέκκλισης του ανθρώπινου πολιτισμού από το φυσικό του προορισμό. Εντοπίζει, μ' άλλα λόγια, το πρόβλημα στη ριζική αντίθεση του πολιτισμού προς τη φύση. Την αποτίμησή του αυτή ο ποιητής θα τη μεταγράψει μυθικά στη «Μυστική Πρωτοεικόνα» της σταυρωμένης Θηλύτητας, τη «natura naturans perpetuam divinitatem», που ακόμα η Δημιουργία δεν κατάφερε «να την προβάλει ολόκληρη στο φως της ζωής» και που
«καρφωμένη στον προαιώνιο σταυρό της, προσμένει πάντα τον άξιο Λυτρωτή».
Μέσα σ' αυτό το μυθικό σχήμα είναι ευδιάκριτο το αίτημα μιας ριζικής πολιτισμικής ανανέωσης κάτω από το φως των αρχαίων μητριαρχικών μύθων (και κατεξοχήν των Ελευσινίων μυστηρίων) που διασώζουν τον πυρήνα της μυστικής αλήθειας.
Το αίτημα αυτό θα αναπτυχθεί και θεωρητικά και θα εξειδικευθεί, σε Κοσμικό επίπεδο, ως αίτημα υπέρβασης των αντιθέσεων και αποκατάστασης της αρχέγονης ενότητας, με την εναρμόνιση του ανθρώπου προς τη φύση και τις αξίες της· σε ατομικό επίπεδο,
ως αίτημα συμφιλίωσης και εξισορρόπησης υλικών και πνευματικών αναγκών και τάσεων·
σε κοινωνικό επίπεδο, ως αίτημα παγκόσμιας συναδέλφωσης των λαών.
Το αίτημα της παγκόσμιας συναδέλφωσης, επιστέγασμα όλης της υπαρξιακής διαλεκτικής του πορείας, ο ποιητής επιδίωξε να πραγματώσει με τη γνωστή Δελφική Ιδέα, που εκφράστηκε στη συγκεκριμένη χρονικά και τοπικά Δελφική του Προσπάθεια
(1926-1932).
Ο οικουμενισμός του Σικελιανού απορρέει από την οικουμενικότητα του πολιτισμικού προβλήματος που απαιτεί οικουμενικές λύσεις.
Ως «στίβο» της προσπάθειάς του ο Σικελιανός διάλεξε το χώρο του ιερού Χρηστηρίου των Δελφών («ομφαλό της γης», κατά τους αρχαίους), γιατί σ' αυτόν αναγνώριζε την «Κοσμικά συνθετική πνευματική Εστία», που «κάτω από το ρυθμιστικό απολλώνιο πνεύμα αγκάλιασε, για μια μεγάλη ιστορική περίοδο, ολόκληρο το γήινο Μύθο» και φιλοξένησε «όλους τους θεούς και όλα τα ρεύματα του κόσμου ενίζοντάς τα».
Στόχος της προσπάθειάς του ήταν να δημιουργήσει στον ίδιο αυτό χώρο ένα πνευματικό κέντρο οικουμενικής ακτινοβολίας, με άξονες:
τις Δελφικές Εορτές, που θα συνδύαζαν την αναβίωση των αρχαίων αθλητικών και πνευματικών αγώνων με την αναβίωση της Τραγωδίας ως τέχνης μυσταγωγικής που ακτινοβολεί την αιωνιότητα του Μύθου, τη Δελφική Ενωση, μια νέα παγκόσμια πνευματική Αμφικτυονία που θα εργαζόταν για την ειρηνική συνεργασία και πνευματική ενότητα των λαών.
του Ερατοσθένη Καψωμένου, καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
(δημοσ. στο ΒΗΜΑ στις 24.6.2006)
Ο ΔΙΘΥΡΑΜΒΟΣ ΤΟΥ ΡΟΔΟΥ
ΑπάντησηΔιαγραφή(απόσπασμα)
ΟΡΦΕΑΣ
Είπα, κανείς μη, μ’ ακλουθήσει, μόνος θα πάω, κι αν θα γυρίσω, πάλι μόνος.
Μ’ αν δεν ξανάρθω πίσω,
τ’ όνομά μου σας δίνω
κι Ορφανούς σας λέω,
για ναστε στη μοναξιά,
που θάρτει, ανταμωμένοι,
Σαν τα παιδιά που εχάσανε
πατέρα φτωχό, κι ωσάν βραδιάσει,
σμίγουν όλα τριγύρα απ’ τη φωτιά βουβά, κι ο νους τους,
καρφωμένος ακόμα στην αχνάδα
του νεκρού τους,
κοιτάει και μεγαλώνει βαθιά του ό,τι τους άφηκε: εν’ αλέτρι,
λίγες φούχτες σταριού,
δυο ξύλα ακόμα για τη γωνιά.
Κι ο πόνος, αγάλι- αγάλι.
Ξάφνου υψώνεται μπροστά τους,
Πιάνει τ’ αλέτρι σα ζευγάς,
το στάρι σάμπως σποριάς
το συντηρνάει, και λέει:
Όλη τη γη μ’ αυτά να οργώσω
θέλω να σπείρω όλο τον κόσμο
απ’ άκρη σ’ άκρη,
να φάει με μας φτωχολογιά,
ποτέ της που δε γνώρισε μάνα
ουδέ πατέρα,
Φτάνει η φωτιά να κάψει
λίγο ακόμα στο σπίτι,
κι ο νεκρός μας να μη λήψει
ποτέ απ’ ανάμεσά μας.
Και τα πλούτη του κόσμου,
τα όπλα, οι δόξες,
τα χρυσά του παλάτια,
όλα τους φαίνονται παιχνίδι
μπρος στ’ άλετρι, το στάρι
και τη φλόγα,
του άγιου νεκρού κληρονομιά,
που 'ναι ίσως
ψωμί δε φτάνουν σήμερα να δώσουν
στα ορφανά του, στου πόνου τους
τα μάτια γιγαντώνονται,
κι αύριο, λες, θα θρέψουν
την πείνα ενός λαού.
Όμοια θα νάναι λίγον καιρό
κι η ορφάνια σας, αν φύγω.
Μα η μυστική κληρονομιά,
που αφήνω σε σας, είν’ άλλη,
κι άλλη στράτα ο νους σας
θα πάρει σύντομα απ’ αυτή
μ’ ακούτε;
......................
Άγγελος Σικελιανός
Ο ΔΙΘΥΡΑΜΒΟΣ ΤΟΥ ΡΟΔΟΥ
ΑπάντησηΔιαγραφή(απόσπασμα)
Έτσι ύμνησες, και μεις ολόγυρά σου,
Στα δόρατα ακουμπώντας και στον Ήλιο
Μπροστά σκυμμένοι, ακούαμε, κι η καρδιά μας
Στον ύμνο εχόρευε όλη ακούγοντάς σε
Και πια δεν εθυμούμαστε το λόγο,
Που για να σ’ εύρουμε ήρταμε, αλλά, μ’ όλη την ακοήν ορθάνοιχτη, η ψυχή μας
Το μυστήριο του Ρόδου καρτερούσε
Να της ξηγήσεις, κι είχαμε
έναν κύκλο γύρα σου κάμει ασάλευτο, ως την ώρα,
που κοιτώντας μας άνοιξες το στόμα.
'Αγγελος Σικελιανός