"ΜΗΤΕ ΝΕΟΣ ΤΙΣ ΩΝ ΜΕΛΛΕΤΩ ΦΙΛΟΣΟΦΕΙΝ, ΜΗΤΕ ΓΕΡΩΝ ΥΠΑΡΧΩΝ ΚΟΠΙΑΤΩ ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ. ΟΥΤΕ ΓΑΡ ΑΩΡΟΣ ΟΥΔΕΙΣ ΕΣΤΙΝ ΟΥΤΕ ΠΑΡΩΡΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΚΑΤΑ ΨΥΧΗΝ ΥΓΙΑΙΝΟΝ.
Ο ΔΕ ΛΕΓΩΝ Η ΜΗΠΩ ΤΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΕΙΝ ΥΠΑΡΧΕΙΝ ΩΡΑΝ Η ΠΑΡΕΛΗΛΥΘΕΝΑΙ ΤΗΝ ΩΡΑΝ ΟΜΟΙΟΣ ΕΣΤΙ ΤΩ ΛΕΓΟΝΤΙ ΠΡΟΣ ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑΝ Η ΜΗ ΠΑΡΕΙΝΑΙ ΤΗΝ ΩΡΑΝ Η ΜΗΚΕΤΙ ΕΙΝΑΙ.
ΩΣΤΕ ΦΙΛΟΣΟΦΗΤΕΟΝ ΚΑΙ ΝΕΩ ΚΑΙ ΓΕΡΟΝΤΙ, ΤΩ ΜΕΝ ΟΠΩΣ ΓΗΡΑΣΚΩΝ ΝΕΑΖΗ ΤΟΙΣ ΑΓΑΘΟΙΣ ΔΙΑ ΤΗΝ ΧΑΡΙΝ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ, ΤΩ ΔΕ ΟΠΩΣ ΝΕΟΣ ΑΜΑ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΟΣ Η ΔΙΑ ΤΗΝ ΑΦΟΒΙΑΝ ΤΩΝ ΜΕΛΛΟΝΤΩΝ, ΜΕΛΕΤΑΝ ΟΥΝ ΧΡΗ ΤΑ ΠΟΙΟΥΝΤΑ ΤΗΝ ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑΝ, ΕΙΠΕΡ ΠΑΡΟΥΣΗΣ ΜΕΝ ΑΥΤΗΣ ΠΑΝΤΑ ΕΧΟΜΕΝ, ΑΠΟΥΣΗΣ ΔΕ ΠΑΝΤΑ ΠΡΑΤΤΟΜΕΝ ΕΙΣ ΤΟ ΤΑΥΤΗΝ ΕΧΕΙΝ."
***********
" Όσο είναι κανείς νέος ας μην αναβάλλει για το μέλλον τη φιλοσοφία, μα κι όταν γεράσει ας μην βαριέται να φιλοσοφεί.
Γιατί για κανέναν δεν είναι ποτέ νωρίς και ποτέ αργά για ό,τι έχει να κάνει με την υγεία της ψυχής του.
Κι όποιος λέει πως δεν ήρθε ακόμα η ώρα για φιλοσοφία ή ότι πέρασε πια ο καιρός, μοιάζει με άνθρωπο, που λέει, πως δεν είναι ώρα τώρα για την ευτυχία ή πως δεν έμεινε πια καιρός γι' αυτήν.
Πρέπει, λοιπόν, να φιλοσοφεί και ο γέρος και ο νέος: ο ένας ώστε καθώς γερνά, να νιώθει νέος μες στα αγαθά που του προσφέρει η χάρη των περασμένων· ενώ ο άλλος, αν και νέος, να είναι συνάμα και ώριμος, αφού δεν θα 'χει αγωνία για το αύριο.
Χρειάζεται, λοιπόν, να στοχαζόμαστε τα όσα φέρνουν την ευδαιμονία, αφού όταν την έχουμε, έχουμε τα πάντα, και όταν τη στερούμαστε κάνουμε τα πάντα για να την αποκτήσουμε."
ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ
(Επιστολή προς Μενοικέα)
123
ΑπάντησηΔιαγραφή"Α ΔΕ ΣΟΙ ΣΥΝΕΧΩΣ ΠΑΡΗΓΓΕΛΛΟΝ, ΤΑΥΤΑ ΚΑΙ ΠΡΑΤΤΕ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΑ, ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΛΩΣ ΖΗΝ ΤΑΥΤ’ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΛΑΜΒΑΝΩΝ. ΠΡΩΤΟΝ ΜΕΝ ΤΟΝ ΘΕΟΝ ΖΩΟΝ ΑΦΘΑΡΤΟΝ ΚΑΙ ΜΑΚΑΡΙΟΝ ΝΟΜΙΖΩΝ, ΩΣ Η ΚΟΙΝΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΝΟΗΣΙΣ ΥΠΕΓΡΑΦΗ, ΜΗΘΕΝ ΜΗΤΕ ΤΗΣ ΑΦΘΑΡΣΙΑΣ ΑΛΛΟΤΡΙΟΝ ΜΗΤΕ ΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΤΗΤΟΣ ΑΝΟΙΚΕΙΟΝ ΑΥΤΩ ΠΡΟΣΑΠΤΕ, ΠΑΝ ΔΕ ΤΟ ΦΥΛΑΤΤΕΙΝ ΑΥΤΟΥ ΔΥΝΑΜΕΝΟΝ ΤΗΝ ΜΕΤΑ ΑΦΘΑΡΣΙΑΣ ΜΑΚΑΡΙΟΤΗΤΑ ΠΕΡΙ ΑΥΤΟΝ ΔΟΞΑΖΕ. ΘΕΟΙ ΜΕΝ ΓΑΡ ΕΙΣΙΝ, ΕΝΑΡΓΗΣ ΓΑΡ ΑΥΤΩΝ ΕΣΤΙΝ Η ΓΝΩΣΙΣ, ΟΙΟΥΣ Δ’ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΛΛΟΙ ΝΟΜΙΖΟΥΣΙΝ, ΟΥΚ ΕΙΣΙΝ, ΟΥ ΓΑΡ ΦΥΛΑΤΤΟΥΣΙΝ ΑΥΤΟΥΣ ΟΙΟΥΣ ΝΟΜΙΖΟΥΣΙΝ. ΑΣΕΒΗΣ ΔΕ ΟΥΧ Ο ΤΟΥΣ ΤΩΝ ΠΟΛΛΩΝ ΘΕΟΥΣ ΑΝΑΙΡΩN"
"Τα πράγματα που αδιάκοπα σου συνιστούσα, αυτά να πράττεις και σ' αυτά να ασκείσαι, θεωρώντας τα ως τις βασικές αρχές για μια ευτυχισμένη ζωή. Πρώτ' απ' όλα να παραδέχεσαι ότι ο θεός είναι ον άφθαρτο και μακάριο, όπως έχει αποτυπωθεί η ιδέα του θεού στους πολλούς, και να μην του προσάπτεις τίποτε ξένο προς την αφθαρσία του, τίποτε αταίριαστο στη μακαριότητά του. Απεναντίας, να πιστεύεις γι' αυτόν κάθε τι ικανό να διαφυλάξει τη μακαριότητά του, που είναι συνυφασμένη με την αφθαρσία του. Βέβαια, οι θεοί υπάρχουν, εφόσον η γνώση τους είναι εναργής. Δεν είναι όμως τέτοιοι που πιστεύουν οι πολλοί, γιατί αυτοί δεν τους διατηρούν στο νου τους όπως τους συλλαμβάνουν αρχικά. Ασεβής μάλιστα δεν είναι εκείνος που αρνείται τους θεούς των πολλών, αλλά αυτός που αποδίδει στους θεούς τις δοξασίες των άλλων."
124
ΑπάντησηΔιαγραφή"ΑΛΛ’ Ο ΤΑΣ ΤΩΝ ΠΟΛΛΩΝ ΔΟΞΑΣ ΘΕΟΙΣ ΠΡΟΣΑΠΤΩΝ, ΟΥ ΓΑΡ ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΙΝ ΑΛΛ’ ΥΠΟΛΗΨΕΙΣ ΨΕΥΔΕΙΣ ΑΙ ΤΩΝ ΠΟΛΛΩΝ ΥΠΕΡ ΘΕΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ. ΕΝΘΕΝ ΑΙ ΜΕΓΙΣΤΑΙ ΒΛΑΒΑΙ ΑΙΤΙΑΙ ΤΟΙΣ ΚΑΚΟΙΣ ΕΚ ΘΕΩΝ ΕΠΑΓΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΩΦΕΛΕΙΑΙ. ΤΑΙΣ ΓΑΡ ΙΔΙΑΙΣ ΟΙΚΕΙΟΥΜΕΝΟΙ ΔΙΑ ΠΑΝΤΟΣ ΑΡΕΤΑΙΣ ΤΟΥΣ ΟΜΟΙΟΥΣ ΑΠΟΔΕΧΟΝΤΑΙ, ΠΑΝ ΤΟ ΜΗ ΤΟΙΟΥΤΟΝ ΩΣ ΑΛΛΟΤΡΙΟΝ ΝΟΜΙΖΟΝΤΕΣ.
ΣΥΝΕΘΙΖΕ ΔΕ ΕΝ ΤΩ ΝΟΜΙΖΕΙΝ ΜΗΔΕΝ ΠΡΟΣ ΗΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟΝ ΕΠΕΙ ΠΑΝ ΑΓΑΘΟΝ ΚΑΙ ΚΑΚΟΝ ΕΝ ΑΙΣΘΗΣΕΙ, ΣΤΕΡΗΣΙΣ ΔΕ ΕΣΤΙΝ ΑΙΣΘΗΣΕΩΣ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ. ΟΘΕΝ ΓΝΩΣΙΣ ΟΡΘΗ ΤΟΥ ΜΗΘΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΣ ΗΜΑΣ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟΝ ΑΠΟΛΑΥΣΤΟΝ ΠΟΙΕΙ ΤΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΘΝΗΤΟΝ, ΟΥΚ ΑΠΕΙΡΟΝ ΠΡΟΣΤΙΘΕΙΣΑ
125.
ΧΡΟΝΟΝ, ΑΛΛΑ ΤΟΝ ΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΑΦΕΛΟΜΕΝΗ ΠΟΘΟΝ. ΟΥΘΕΝ ΓΑΡ ΕΣΤΙΝ ΕΝ ΤΩ ΖΗΝ ΔΕΙΝΟΝ ΤΩ ΚΑΤΕΙΛΗΦΟΤΙ ΓΝΗΣΙΩΣ ΤΟ ΜΗΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙΝ ΕΝ ΤΩ ΜΗ ΖΗΝ ΔΕΙΝΟΝ. ΩΣΤΕ ΜΑΤΑΙΟΣ Ο ΛΕΓΩΝ ΜΕΛΛΩΝ. Ο ΓΑΡ ΠΑΡΟΝ ΟΥΚ ΕΝΟΧΛΕΙ, ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΟΝ ΚΕΝΩΣ ΛΥΠΕΙ. ΤΟ ΦΡΙΚΩΔΕΣΤΑΤΟΝ ΟΥΝ ΤΩΝ ΚΑΚΩΝ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΟΥΘΕΝ ΠΡΟΣ ΗΜΑΣ, ΕΠΕΙΔΗΠΕΡ ΟΤΑΝ ΜΕΝ ΗΜΕΙΣ ΩΜΕΝ, Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΟΥ ΠΑΡΕΣΤΙΝ, ΟΤΑΝ ΔΕ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΠΑΡΗ, ΤΟΘ’ ΗΜΕΙΣ ΟΥΚ ΗΜΕΙΣ ΟΥΚ ΕΣΜΕΝ. ΟΥΤΕ ΟΥΝ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΖΩΝΤΑΣ ΕΣΤΙΝ ΟΥΤΕ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΤΕΤΕΛΕΥΤΗΚΟΤΑΣ, ΕΠΕΙΔΗΠΕΡ ΠΕΡΙ ΟΥΣ ΜΕΝ ΟΥΚ ΕΣΤΙΝ, ΟΙ Δ’ ΟΥΚΕΤΙ ΕΙΣΙΝ. ΑΛΛ’ ΟΙ ΠΟΛΛΟΙ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟΝ ΟΤΕ ΜΕΝ ΩΣ ΜΕΓΙΣΤΟΝ ΤΩΝ ΚΑΚΩΝ ΦΕΥΓΟΥΣΙΝ, ΟΤΕ ΔΕ ΩΣ
126
ΑΝΑΠΑΥΣΙΝ ΤΩΝ ΕΝ ΤΩ ΖΗΝ ΚΑΚΩΝ ΑΙΡΟΥΝΤΑΙ. Ο ΔΕ ΣΟΦΟΣ ΟΥΤΕ ΠΑΡΑΙΤΕΙΤΑΙ ΤΟ ΖΗΝ, ΟΥΤΕ ΦΟΒΕΙΤΑΙ ΤΟ ΜΗ ΖΗΝ, ΟΥΤΕ ΓΑΡ ΑΥΤΩ ΠΡΟΣΙΣΤΑΤΑΙ ΤΟ ΖΗΝ ΟΥΤΕ ΔΟΞΑΖΕΙ ΚΑΚΟΝ ΕΙΝΑΙ ΤΙ ΤΟ ΜΗ ΖΗΝ, ΩΣΠΕΡ ΔΕ ΤΟ ΣΙΤΙΟΝ ΟΥ ΤΟ ΠΛΕΙΟΝ ΠΑΝΤΩΣ ΑΛΛΑ ΤΟ ΗΔΙΣΤΟΝ ΑΙΡΕΙΤΑΙ, ΟΥΤΩ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΝ ΟΥ ΤΟΝ ΜΗΚΙΣΤΟΝ ΑΛΛΑ ΤΟΝ ΗΔΙΣΤΟΝ ΚΑΡΠΙΖΕΤΑΙ.
Ο ΔΕ ΠΑΡΑΓΓΕΛΛΩΝ ΤΟΝ ΜΕΝ ΝΕΟΝ ΚΑΛΩΣ ΖΗΝ, ΤΟΝ ΔΕ ΓΕΡΟΝΤΑ ΚΑΛΩΣ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΕΙΝ, ΕΥΗΘΗΣ ΕΣΤΙΝ ΟΥ ΜΟΝΟΝ ΔΙΑ ΤΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΑΣΠΑΣΤΟΝ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΔΙΑ ΤΟ ΤΗΝ ΑΥΤΗΝ ΕΙΝΑΙ ΜΕΛΕΤΗΝ ΤΟΥ ΚΑΛΩΣ ΖΗΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΛΩΣ ΑΠΟΘΝΗΣΚΕΙΝ. ΠΟΛΥ ΔΕ ΧΕΙΡΩΝ ΚΑΙ Ο ΛΕΓΩΝ ΚΑΛΟΝ ΜΕΝ ΜΗ ΦΥΝΑΙ
ΦΥΝΤΑ Δ’ ΟΠΩΣ ΩΚΙΣΤΑ ΠΥΛΑΣ ΑΙΔΑΟ ΠΕΡΗΣΑΙ.
127,
ΕΙ ΜΕΝ ΓΑΡ ΠΕΠΟΙΘΩΣ ΤΟΥΤΟ ΦΗΣΙΝ, ΠΩΣ ΟΥΚ ΑΠΕΡΧΕΤΑΙ ΕΚ ΤΟΥ ΖΗΝ; ΕΝ ΕΤΟΙΜΩ ΓΑΡ ΑΥΤΩ ΤΟΥΤ’ ΕΣΤΙΝ, ΕΙΠΕΡ ΗΝ ΒΕΒΟΥΛΕΥΜΕΝΟΝ ΑΥΤΩ ΒΕΒΑΙΩΣ, ΕΙ ΔΕ ΜΩΚΩΜΕΝΟΣ, ΜΑΤΑΙΟΣ ΕΝ ΤΟΙΣ ΟΥΚ ΕΠΙΔΕΧΟΜΕΝΟΙΣ. ΜΝΗΜΟΝΕΥΤΕΟΝ ΔΕ ΩΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΟΥΤΕ ΠΑΝΤΩΣ ΟΥΧ ΗΜΕΤΕΡΟΝ, ΙΝΑ ΜΗΤΕ ΠΑΝΤΩΣ ΠΡΟΣΜΕΝΩΜΕΝΩΣ ΕΣΟΜΕΝΟΝ ΜΗΤΕ ΑΠΕΛΠΙΖΩΜΕΝ ΩΣ ΠΑΝΤΩΣ ΟΥΚ ΕΣΟΜΕΝΟΝ.
ΑΝΑΛΟΓΙΣΤΕΟΝ ΔΕ ΩΣ ΤΩΝ ΕΠΙΘΥΜΙΩΝ ΑΙ ΜΕΝ ΕΙΣΙ ΦΥΣΙΚΑΙ, ΑΙ ΔΕ ΚΕΝΑΙ, ΚΑΙ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΑΙ ΜΕΝ ΑΝΑΓΚΑΙΑΙ, ΑΙ ΔΕ ΦΥΣΙ ΚΑΙ ΜΟΝΟΝ, ΤΩΝ ΔΕ ΑΝΑΓΚΑΙΝ ΑΙ ΜΕΝ ΠΡΟΣ ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑΝ ΕΙΣΙΝ ΑΝΑΓΚΑΙΑΙ, ΑΙ ΔΕ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΟΥ
128,
ΣΩΜΑΤΟΣ ΑΟΧΛΗΣΙΑΝ, ΑΙ ΔΕ ΠΡΟΣ ΑΥΤΟ ΤΟ ΖΗΝ, ΤΟΥΤΩΝ ΓΑΡ ΑΠΛΑΝΗΣ ΘΕΩΡΙΑ ΠΑΣΑΝ ΑΙΡΕΣΙΝ ΚΑΙ ΦΥΓΗΝ ΕΠΑΝΑΓΕΙΝ ΟΙΔΕΝ ΕΠΙ ΤΗΝ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΥΓΙΕΙΑΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΤΑΡΑΞΙΑΝ, ΕΠΕΙ ΤΟΥΤΟ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΩΣ ΖΗΝ ΕΣΤΙ ΤΕΛΟΣ. ΤΟΥΤΟΥ ΓΑΡ ΧΑΡΙΝ ΠΑΝΤΑ ΠΡΑΤΤΟΜΕΝ, ΟΠΩΣ ΜΗΤΕ ΑΛΓΩΜΕΝ ΜΗΤΕ ΤΑΡΒΩΜΕΝ, ΟΤΑΝ ΔΕ ΑΠΑΞ ΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙ ΗΜΑΣ ΓΕΝΗΤΑΙ, ΛΥΕΤΑΙ ΠΑΣ Ο ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΧΕΙΜΩΝ, ΟΥΚ ΕΧΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΖΨΟΥ ΒΑΔΙΖΕΙΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΕΝΔΕΟΝ ΤΙ ΚΑΙ ΖΗΤΕΙΝ ΕΤΕΡΟΝ Ω ΤΟ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΑΓΑΘΟΝ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΑΙ. ΤΟΤΕ ΓΑΡ ΗΔΟΝΗΣ ΧΡΕΙΑΝ ΕΧΟΜΕΝ, ΟΤΑΝ ΕΚ ΤΟΥ ΜΗ ΠΑΡΕΙΝΑΙ ΤΗΝ ΗΔΟΝΗΝ ΑΛΓΩΜΕΝ, ΟΤΑΝ ΔΕ ΜΗ ΑΛΓΩΜΕΝ ΟΥΚΕΤΙ ΤΗΣ ΗΔΟΝΗΣ ΔΕΟΜΕΘΑ.
ΚΑΙ ΔΙΑ ΤΟΥΤΟ ΤΗΝ ΗΔΟΝΗΝ ΑΡΧΗΝ ΚΑΙ ΤΕΛΟΣ ΛΕΓΟΜΕΝ
129,
ΕΙΝΑΙ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΩΣ ΖΗΝ. ΤΥΑΤΗΝ ΓΑΡ ΑΓΑΘΟΝ ΠΡΩΤΟΝ ΚΑΙ ΣΥΓΓΕΝΙΚΟΝ ΕΓΝΩΜΕΝ, ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΑΥΤΗΣ ΚΑΤΑΡΧΟΜΕΘΑ ΠΑΣΗΣ ΑΙΡΕΣΕΩΣ ΚΑΙ ΦΥΓΗΣ, ΚΑΙ ΕΠΙ ΤΑΥΤΗΝ ΚΑΤΑΝΤΩΜΕΝ ΩΣ ΚΑΝΟΝΙ ΤΩ ΠΑΘΕΙ ΠΑΝ ΑΓΑΘΟΝ ΚΡΙΝΟΝΤΕΣ. ΚΑΙ ΕΠΕΙ ΠΡΩΤΟΝ ΑΓΑΘΟΝ ΤΟΥΤΟ ΚΑΙ ΣΥΜΦΥΤΟΝ, ΔΙΑ ΤΟΥΤΟ ΚΑΙ ΟΥ ΠΑΣΑΝ ΗΔΟΝΗΝ ΑΙΡΟΥΜΕΘΑ, ΑΛΛ’ ΕΣΤΙΝ ΟΤΕ ΠΟΛΛΑΣ ΗΔΟΝΑΣ ΥΠΕΡΒΑΙΝΟΜΕΝ, ΟΤΑΝ ΠΛΕΙΟΝ ΗΜΙΝ ΤΟ ΔΥΣΧΕΡΕΣ ΕΚ ΤΟΥΤΩΝ ΕΠΗΤΑΙ, ΚΑΙ ΠΟΛΛΑΣ ΑΛΓΗΔΟΝΑΣ ΗΔΟΝΩΝ ΚΡΕΙΤΤΟΥΣ ΝΟΜΙΖΟΜΕΝ, ΕΠΕΙΔΑΝ ΜΕΙΖΩΝ ΗΜΙΝ ΗΔΟΝΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗ ΠΟΛΥΝ ΧΡΟΝΟΝ ΥΠΟΜΕΙΝΑΣΙ ΤΑΣ ΑΛΓΗΔΟΝΑΣ. ΠΑΣΑ ΟΥΝ ΗΔΟΝΗ ΔΙΑ ΤΟ ΦΥΣΙΝ ΕΧΕΙΝ ΟΙΚΕΙΑΝ ΑΓΑΘΟΝ, ΟΥ ΠΑΣΑ ΜΕΝΤΟΙ ΑΙΡΕΤΗ, ΚΑΘΑΠΕΡ ΚΑΙ ΑΛΓΗΔΩΝ ΠΑΣΑ ΚΑΚΟΝ, ΟΥ ΠΑΣΑ ΔΕ ΑΕΙ
130,
ΦΕΥΚΤΗ ΠΕΦΥΚΥΙΑ. ΤΗ ΜΕΝΤΟΙ ΣΥΜΜΕΤΡΗΣΕΙ ΚΑΙ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΑΣΥΜΦΟΡΩΝ ΒΛΕΨΕΙ ΤΑΥΤΑ ΠΑΝΤΑ ΚΡΙΝΕΙΝ ΚΑΘΗΚΕΙ. ΧΡΩΜΕΘΑ ΓΑΡ ΤΩ ΜΕΝ ΑΓΑΘΩ ΚΑΤΑ ΤΙΝΑΣ ΧΡΟΝΟΥΣ ΩΣ ΚΑΚΩ, ΤΩ ΔΕ ΚΑΚΩ ΤΟΥΜΠΑΛΙΝ ΩΣ ΑΓΑΘΩ.
ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΥΤΑΡΚΕΙΑΝ ΔΕ ΑΓΑΘΟΝ ΜΕΓΑ ΝΟΜΙΖΟΜΕΝ, ΟΥΧ ΙΝΑ ΠΑΝΤΩΣ ΤΟΙΣ ΟΛΙΓΟΙΣ ΧΡΩΜΕΘΑ, ΑΛΛ’ ΟΠΩΣ ΕΑΝ ΜΗ ΕΧΩΜΕΝ ΤΑ ΠΟΛΛΑ, ΤΟΙΣ ΟΛΙΓΟΙΣ ΑΡΚΩΜΕΘΑ, ΠΕΠΕΙΣΜΕΝΟΙ ΓΝΗΣΙΩΣ ΟΤΙ ΗΔΙΣΤΑ ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑΣ ΑΠΟΛΑΥΟΥΣΙΝ ΟΙ ΗΚΙΣΤΑ ΤΑΥΤΗΣ ΔΕΟΜΕΝΟΙ, ΚΑΙ ΟΤΙ ΤΟ ΜΕΝ ΦΥΣΙΚΟΝ ΠΑΝ ΕΥΠΟΡΙΣΤΟΝ ΕΣΤΙ, ΤΟ ΔΕ ΚΕΝΟΝ ΔΥΣΠΟΡΙΣΤΟΝ, ΟΤΙ ΤΕ ΛΙΤΟΙ ΧΥΛΟΙ ΙΣΗΝ ΠΟΛΥΤΕΛΕΙ ΔΙΑΙΤΗ ΤΗΝ ΗΔΟΝΗΝ ΕΠΙΦΕΡΟΥΣΙΝ, ΟΤΑΝ ΑΠΑΝ ΤΟ
131,
ΑΛΓΟΥΝ ΚΑΤ’ ΕΝΔΕΙΑΝ ΕΞΑΙΡΕΘΗ, ΚΑΙ ΜΑΖΑ ΚΑΙ ΥΔΩΡ ΤΗΝ ΑΚΡΟΤΑΤΗΝ ΑΠΟΔΙΔΩΣΙΝ ΗΔΟΝΗΝ, ΕΠΕΙΔΑΝ ΕΝΔΕΩΝ ΤΙΣ ΑΥΤΑ ΠΡΟΣΕΝΕΓΚΗΤΑΙ. ΤΟ ΣΥΝΕΘΙΖΕΙΝΟΥΝ ΕΝ ΤΑΙΣ ΑΠΛΑΙΣ ΚΑΙ ΟΥ ΠΟΛΥΤΕΛΕΣΙ ΔΙΑΙΤΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΕΣΤΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΤΙΚΟΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣ ΤΑΣ ΑΝΑΓΚΑΙΑΣ ΤΟΥ ΒΙΟΥ ΧΡΗΣΕΙΣ ΑΟΚΝΟΝ ΠΟΙΕΙ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟΝ ΚΑΙ ΤΟΙΣ ΠΟΛΥΤΕΛΕΣΙΝ ΕΚ ΔΙΑΛΕΙΜΜΑΤΩΝ ΠΡΟΣΕΡΧΟΜΕΝΟΙΣ ΚΡΕΙΤΤΟΝ ΗΜΑΣ ΔΙΑΤΙΘΗΣΙ ΚΑΙ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΥΧΗΝ ΑΦΟΒΟΥΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΖΕΙ. ΟΤΑΝ ΟΥΝ ΛΕΓΩΜΕΝ ΗΔΟΝΗΝ ΤΕΛΟΣ ΥΠΑΡΧΕΙΝ, ΟΥ ΤΑΣ ΤΩΝ ΑΣΩΤΩΝ ΗΔΟΝΑΣ ΚΑΙ ΤΑΣ ΕΝ ΑΠΟΛΑΥΣΕΙ ΚΕΙΜΕΝΑΣ ΛΕΓΟΜΕΝ, ΩΣ ΤΙΝΕΣ ΑΓΝΟΟΥΝΤΕΣ ΚΑΙ ΟΥΧ ΟΜΟΛΟΓΟΥΝΤΕΣ Η ΚΑΚΩΣ ΕΚΔΕΧΟΜΕΝΟΙ ΝΟΜΙΖΟΥΣΙΝ, ΑΛΛΑ ΤΟ ΜΗΤΕ ΑΛΓΕΙΝ ΚΑΤΑ ΣΩΜΑ ΜΗΤΕ ΤΑΡΑΤΤΕΣΘΑΙ ΚΑΤΑ ΨΥΧΗΝ,
132
ΟΥ ΓΑΡ ΠΟΤΟΙ ΚΑΙ ΚΩΜΟΙ ΣΥΝΕΙΡΟΝΤΕΣ ΟΥΔ’ ΑΠΟΛΑΥΣΕΙΣ ΠΑΙΔΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΟΥΔ’ ΙΧΘΥΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ, ΟΣΑ ΦΕΡΕΙ ΠΟΛΥΤΕΛΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑ, ΤΟΝ ΗΔΥΝ ΓΕΝΝΑ ΒΙΟΝ, ΑΛΛΑ ΝΗΦΩΝ ΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΑΣ ΑΙΤΙΑΣ ΕΞΕΡΕΥΝΩΝ ΠΑΣΗΣ ΑΙΡΕΣΕΩΣ ΚΑΙ ΦΥΓΗΣ ΚΑΙ ΤΑΣ ΔΟΞΑΣ ΕΞΕΛΑΥΝΩΝ, ΕΞ ΩΝ ΠΛΕΙΣΤΟΣ ΤΑΣ ΨΥΧΑΣ ΚΑΤΑΛΑΜΒΑΝΕΙ ΘΟΡΥΒΟΣ.
ΤΟΥΤΩΝ ΔΕ ΠΑΝΤΩΝ ΑΡΧΗ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΓΙΣΤΟΝ ΑΓΑΘΟΝ ΦΡΟΝΗΣΙΣ. ΔΙΟ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΤΙΜΙΩΤΕΡΟΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΦΡΟΝΗΣΙΣ, ΕΞ ΗΣ ΑΙ ΛΟΙΠΑΙ ΠΑΣΑΙ ΠΕΦΥΚΑΣΙΝ ΑΡΕΤΑΙ, ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ ΩΣ ΟΥΚ ΕΣΤΙΝ ΗΔΕΩΣ ΖΗΝ ΑΝΕΥ ΤΟΥ ΦΡΟΝΙΜΩΣ ΚΑΙ ΚΑΛΩΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΣ ΑΝΕΥ ΤΟΥ ΗΔΕΩΣ. ΣΥΜΠΕΦΥΚΑΣΙ ΓΑΡ ΑΙ ΑΡΕΤΑΙ ΤΩ ΖΗΝ ΗΔΕΩΣ, ΚΑΙ ΤΟ ΖΗΝ ΗΔΕΩΣ ΤΟΥΤΩΝ ΣΤΕΙΝ ΑΧΩΡΙΣΤΟΝ.
133 ΕΠΕΙ ΤΙΝΑ ΝΟΜΙΖΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΚΡΕΙΤΤΟΝΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙ ΘΕΩΝ ΟΣΙΑ ΔΟΞΑΖΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙ ΘΑΝΑΤΟΥ ΔΙΑ ΠΑΝΤΟΣ ΑΦΟΒΩΝ ΕΧΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣ ΕΠΙΛΕΛΟΓΙΣΜΕΝΟΥ ΤΕΛΟΣ, ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΝ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ ΠΕΡΑΣ ΩΣ ΕΣΤΙΝ ΕΥΣΥΜΠΛΗΡΩΤΟΝ ΤΕ ΚΑΙ ΕΥΠΟΡΙΣΤΟΝ ΔΙΑΛΑΜΒΑΝΟΝΤΟΣ, ΤΟ ΔΕ ΤΩΝ ΚΑΚΩΝ ΩΣ Η ΧΡΟΝΟΥΣ Η ΠΟΝΟΥΣ ΕΧΕΙ ΒΡΑΧΕΙΣ; ΤΗΝ ΔΕ ΥΠΟ ΤΙΝΩΝ ΔΕΣΠΟΤΙΝ ΕΙΣΑΓΟΜΕΝΗΝ ΠΑΝΤΩΝ ΑΓΓΕΛΟΝΤΟΣ Α ΔΕ ΑΠΟ ΤΥΧΗΣ, Α ΔΕ ΠΑΡ’ ΗΜΑΣ, ΔΙΑ ΤΟ ΤΗΝ ΜΕΝ ΑΝΑΓΚΗΝ ΑΝΥΠΕΥΘΥΝΟΝ ΕΙΝΑΙ, ΤΗΝ ΔΕ ΤΥΧΗΝ ΑΣΤΑΤΟΝ ΟΡΑΝ, ΤΟ ΔΕ ΠΑΡ’ ΗΜΑΣ ΑΔΕΣΠΟΤΟΝ, Ω ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΜΠΤΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΕΝΑΝΤΙΟΝ
134
ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΙΝ ΠΕΦΥΚΕΝ- ΕΠΕΙ ΚΡΕΙΤΤΟΝ ΗΝ ΤΩ ΠΕΡΙ ΘΕΩΝ ΜΥΘΩ ΚΑΤΑΚΟΛΟΥΘΕΙΝ Η ΤΗ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΙΜΑΡΜΕΝΗ ΔΟΥΛΕΥΕΙΝ, Ο ΜΕΝ ΓΑΡ ΕΛΠΙΔΑ ΠΑΡΑΙΤΗΣΕΩΣ ΥΠΟΓΡΑΦΕΙ ΘΕΩΝ ΔΙΑ ΤΙΜΗΣ, Η ΔΕ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΝ ΕΧΕΙ ΤΗΝ ΑΝΑΓΚΗΝ – ΤΗΝ ΔΕ ΤΥΧΗΝ ΟΥΤΕ ΘΕΟΝ ΩΣ ΟΙ ΠΟΛΛΟΙ ΝΟΜΙΖΟΥΣΙΝ ΥΠΟΛΑΜΒΑΝΩΝ – ΟΥΘΕΝ ΓΑΡ ΑΤΑΚΤΩΣ ΘΕΩ ΠΡΑΤΤΕΤΑΙ – ΟΥΤΕ ΑΒΕΒΑΙΟΝ ΑΙΤΙΑΝ - ΟΙΕΤΑΙ ΜΕΝ ΓΑΡ ΑΓΑΘΟΝ Η ΚΑΚΟΝ ΕΚ ΤΑΥΤΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΜΑΚΑΡΙΩΣ ΖΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΙΣ ΔΙΔΟΣΘΑΙ, ΑΡΧΑΣ ΜΕΝΤΟΙ ΜΕΓΑΛΩΝ ΑΓΑΘΩΝ Η 135
ΚΑΚΩΝ ΥΠΟ ΤΑΥΤΗΣ ΧΟΡΗΓΕΙΣΘΑΙ – ΚΡΕΙΤΤΟΝ ΕΙΝΑΙ ΝΟΜΙΖΩΝ ΕΥΛΟΓΙΣΤΩΣ ΑΤΥΧΕΙΝ Η ΑΛΟΓΙΣΤΩΣ ΕΥΤΥΧΕΙΝ – ΒΕΛΤΙΟΝ ΓΑΡ ΕΝ ΤΑΙΣ ΠΡΑΞΕΣΙ ΤΟ ΚΑΛΩΣ ΚΡΙΘΕΝ ΟΡΘΩΘΗΝΑΙ ΔΙΑ ΤΑΥΤΗΝ.
ΤΑΥΤΑ ΟΥΝ ΚΑΙ ΤΑ ΤΟΥΤΟΙΣ ΣΥΓΓΕΝΗ ΜΕΛΕΤΑ ΠΡΟΣ ΣΕΑΥΤΟΝ ΗΜΕΡΑΣ ΚΑΙ ΝΥΚΤΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΟΜΟΙΟΝ ΣΕΑΥΤΩ, ΚΑΙ ΟΥΔΕΠΟΤΕ ΟΥΘ’ ΥΠΑΡ ΟΥΤ’ ΟΝΑΡ ΔΙΑΤΑΡΑΧΘΗΣΗ, ΖΗΣΗ ΔΕ ΩΣ ΘΕΟΣ ΕΝ ΑΝΘΡΩΠΟΙΣ. ΟΥΘΕΝ ΓΑΡ ΕΟΙΚΕ ΘΝΗΤΩ ΖΩΩ ΖΩΝ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΝ ΑΘΑΝΑΤΟΙΣ ΑΓΑΘΟΙΣ.
ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ
"Ό,τι φρονούν οι πολλοί για τους θεούς δεν είναι γνώση αλλά προλήψεις, από όπου, στους κακούς προκαλούνται από τους θεούς οι μεγαλύτερες βλάβες και οι ωφέλειες στους καλούς. Γιατί επειδή οι άνθρωποι είναι εξοικειωμένοι με τις δικές τους αρετές αποδέχονται όλους τους όμοιους και θεωρούν ξένο κάθε τι που δεν είναι τέτοιο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚοίταξε να συνηθίσεις με την ιδέα πως ο θάνατος δεν είναι τίποτα για εμάς, επειδή κάθε καλό και κάθε κακό βρίσκεται στην αίσθηση, ενώ ο θάνατος είναι να στερηθείς την αίσθηση. Γι' αυτό η σωστή γνώση πως ο θάνατος δεν σημαίνει τίποτα για εμάς, κάνει να χαρούμε την πρόσκαιρη ζωή μας, όχι επειδή μας φορτώνει ατελείωτα χρόνια, αλλά επειδή μας αφαιρεί τον κόπο της αθανασίας. Γιατί δεν υπάρχει τίποτα φοβερό στη ζωή του ανθρώπου αν έχει καταλάβει ότι δεν υπάρχει τίποτα φοβερό γι' αυτόν που παύει να ζει. Επομένως, ανόητος είναι εκείνος ο οποίος λέει ότι φοβάται το θάνατο όχι γιατί θα τον κάνει να υποφέρει όταν θα έρθει αλλά γιατί τον στενοχωρεί το ότι θα έρθει. Γιατί εκείνο που δεν μας ενοχλεί όταν είναι μπροστά μας, άδικα μας στενοχωρεί όταν το περιμένουμε. Το πιο φρικιαστικό, λοιπόν, από τα κακά, ο θάνατος, δεν είναι τίποτα για εμάς, γιατί ακριβώς, όταν εμείς υπάρχουμε, ο θάνατος δεν υπάρχει. Όταν όμως ο θάνατος είναι παρών τότε εμείς δεν υπάρχουμε. Επομένως, ούτε με τους ζωντανούς έχει σχέση ούτε με τους πεθαμένους, γιατί ακριβώς για τους ζωντανούς δεν υπάρχει (ο θάνατος), οι δε πεθαμένοι δεν υπάρχουν (όταν έλθει). Ο πολύς όμως κόσμος άλλοτε αποφεύγει τον θάνατο σα μέγιστο κακό, κι άλλοτε τον επιδιώκει σαν ανάπαυση των δυσκολιών της ζωής. Ο σοφός όμως ούτε εγκαταλείπει τη ζωή, ούτε φοβάται το να μη ζει, γιατί δεν θεωρεί κακό το να μη ζει ούτε του είναι πόθος το να ζει. Γιατί όπως φαγητό δεν διαλέγει το περισσότερο, αλλά το πιο νόστιμο, έτσι και στη ζωή δεν ζητάει τον περισσότερο χρόνο, αλλά τον πιο ευχάριστο. Αυτός δε που παραγγέλει στον νέο να ζει καλά, ενώ τον γέροντα να έχει καλά γεράματα είναι ανόητος, όχι μόνο γιατί η ζωή έχει τις χάρες της αλλά και γιατί αυτές είναι η μελέτη του να ζει κανείς καλά και να πεθαίνει καλά. Αλλά πολύ χειρότερος είναι και εκείνος που λέει:
καλό είναι να μην γεννηθεί ο άνθρωπος, αφού όμως
γεννήθηκε να περάσει τις πύλες του Άδη όσο μπορεί γρηγορότερα.
Γιατί αν αυτό το λέει επειδή το πιστεύει, πως λοιπόν δεν φεύγει από τη ζωή; γιατί αυτό του είναι εύκολο, εάν βέβαια το έχει πάρει απόφαση. Εάν όμως το λέει κοροϊδεύοντας, είναι απερίσκεπτος σε πράγματα που δεν επιδέχονται αστεία. Πρέπει επίσης να θυμόμαστε ότι το μέλλον ούτε είναι εξ ολοκλήρου δικό μας, ούτε δεν είναι. Ώστε να μην περιμένουμε ότι σίγουρα θα είναι δικό μας, ούτε εξ ολοκλήρου να απελπιζόμαστε ότι δεν θα είναι.
Θα πρέπει να αναλογιστούμε και ότι από τις επιθυμίες, άλλες είναι φυσικές και άλλες μάταιες και από τις φυσικές άλλες είναι αναγκαίες και άλλες μονάχα
φυσικές. Από τις αναγκαίες επιθυμίες, άλλες είναι απαραίτητες για την ευδαιμονία, άλλες για την ανάπαυση του σώματος και άλλες για την ίδια τη ζωή. Η χωρίς πλάνη μελέτη αυτών μας οδηγεί στο να ανάγουμε κάθε προτίμηση και κάθε αποφυγή στην υγεία του σώματος και στην αταραξία της ψυχής, εφ' όσον αυτός είναι ο σκοπός της μακάριας ζωής. Γιατί όλα γι' αυτό τα κάνουμε, για να μην πονάμε και για να μην ταραζόμαστε. Άπαξ και τούτο διασφαλιστεί για εμάς, γαληνεύει η βαρυχειμωνιά της ψυχής, διότι ο άνθρωπος δεν έχει πια ανάγκη να τρέξει να κυνηγήσει κάτι για να συμπληρώσει την ευεξία της ψυχής και του σώματος. Γιατί τότε μόνο χρειαζόμαστε την ηδονή, όταν υποφέρουμε από τη στέρησή της. Όταν όμως δεν υποφέρουμε, δεν χρειαζόμαστε πια την ηδονή.
Και για τούτο θεωρούμε την ηδονή και αρχή και τέλος της μακάριας ζωής. Γιατί αυτήν αναγνωρίζουμε σαν πρώτο αγαθό σύμφυτο μ' εμάς, και από αυτήν ξεκινά κάθε προτίμηση και αποφυγή και σ' αυτήν καταλήγουμε, έχοντας το συναίσθημα σαν κανόνα για να κρίνουμε κάθε αγαθό. Και επειδή αυτή είναι το πρώτο και έμφυτο αγαθό, γι' αυτό και δεν επιδιώκουμε κάθε ηδονή, αλλά μερικές φορές πολλές ηδονές τις ξεπερνούμε, όταν από αυτές μας προκύπτουν μεγαλύτερες ενοχλήσεις. Κατά τον ίδιο τρόπο, πολλούς πόνους τους θεωρούμε ανώτερους από πολλές ηδονές, εφ' όσον ακολουθεί μεγαλύτερη ηδονή, όταν υπομείνουμε πολύ χρόνο τους πόνους. Κάθε ηδονή, λοιπόν, επειδή έχει συγγενική φύση με εμάς είναι καλό, δεν προτιμάται όμως κάθε ηδονή. Όπως ακριβώς κάθε πόνος είναι κακό, όμως από τη φύση του δεν είναι αποφευκτός κάθε πόνος. Όλα όμως αυτά επιβάλλεται να κριθούν με συγκριτική μεταξύ τους κλίμακα και προσεχτικό καταλογισμό του τι είναι από τα συμφέροντα και του τι δεν είναι. Γιατί μερικές φορές χρησιμοποιούμε το μεν αγαθό σαν κακό, το δε κακό αντίθετα σαν καλό.
Και την αυτάρκεια τη θεωρούμε μεγάλο αγαθό όχι για να χρησιμοποιούμε πάντοτε τα λίγα, αλλά για να αρκούμαστε στα λίγα αν δεν έχουμε πολλά, με πλήρη πεποίθηση ότι με μεγάλη ευχαρίστηση απολαμβάνουν την πολυτέλεια αυτοί που την έχουν ελάχιστα ανάγκη και ότι κάθε τι φυσικό είναι ευκολοπόριστο, ενώ το περιττό δυσκολοπόριστο. Και τα λιτά γεύματα δίνουν την ίδια ευχαρίστηση με τα πολυτελή δείπνα εφ' όσον εξαλείφουν τελείως όλο τον πόνο που προέρχεται από την έλλειψη. Και το ψωμί και το νερό προκαλούν τη μεγαλύτερη ευχαρίστηση, εφ' όσον τα παίρνει κάποιος όταν τα έχει ανάγκη. Το να συνηθίζει κανείς σε απλή και όχι πολυτελή διατροφή και στην υγεία του είναι ωφέλιμο και στις αναγκαίες του βίου ενασχολήσεις ακούραστο τον κάνει και όταν, λοιπόν, κατά διαστήματα καταλήγουμε σε πολυδάπανες δίαιτες, τις απολαμβάνουμε καλύτερα και απέναντι στις μεταπτώσεις της τύχης μας κάνει άφοβους. Όταν, λοιπόν, λέμε ότι η ηδονή είναι σκοπός της ζωής, δεν εννοούμε τις ηδονές των ασώτων ή αυτές των απολαύσεων, όπως μερικοί που αγνοούν ή δεν παραδέχονται ή (είναι) κακώς πληροφορημένοι θεωρούν, αλλά το να μην πονάει κανείς στο σώμα ούτε να ταράσσεται στην ψυχή. Γιατί δεν είναι τα μεθύσια και οι αδιάκοπες διασκεδάσεις ούτε οι απολαύσεις αγοριών και γυναικών, ούτε ψαριών και των άλλων όσα προσφέρει ένα πολυτελές τραπέζι, εκείνα που γεννούν την ευχάριστη ζωή, αλλά ο νηφάλιος λογισμός που ερευνά στο βάθος τις αιτίες για κάθε προτίμηση ή αποφυγή, και που διώχνει τις δοξασίες από τις οποίες μεγάλη ταραχή κυριεύει τις ψυχές.
Αρχή όλων αυτών και το μέγιστο αγαθό είναι η φρόνηση. Γι' αυτό και πολυτιμότερο από τη φιλοσοφία είναι η φρόνηση, διότι απ' αυτήν όλες οι υπόλοιπες αρετές έχουν βγει, και επειδή διδάσκει ότι δεν είναι δυνατόν να ζει κανείς ευχάριστα, χωρίς να ζει φρόνιμα και ηθικά και δίκαια, ούτε είναι δυνατόν να ζει κανείς φρόνιμα και ηθικά και δίκαια χωρίς να ζει ευχάριστα. Γιατί οι αρετές έχουν φυτρώσει από την ίδια ρίζα με την ευχάριστη ζωή και η ευχάριστη ζωή είναι αχώριστη από αυτές.
Γιατί ποιος νομίζεις ότι είναι ανώτερος από αυτόν που έχει σωστές απόψεις για τον θεό και ο οποίος έχει λυτρωθεί τελείως από το φόβο του θανάτου και ο οποίος έχει συνειδητοποιήσει το σκοπό που έθεσε η φύση και ο οποίος πιστεύει πόσο εύκολα μπορεί να αναζητηθεί και να επιτευχθεί το ύψιστο αγαθό και πόσο η διάρκεια ή η ένταση των δεινών είναι σύντομη; Την δε ειμαρμένη του προτείνουν μερικοί ως κυρίαρχο των πάντων, πόσο αυτός κοροϊδεύει βεβαιώνοντας ότι μερικά κατ' ανάγκη συμβαίνουν, άλλα κατά τύχη κι άλλα από εμάς, επειδή βλέπει ότι η μεν ανάγκη είναι ανεύθυνη η δε τύχη άστατη, η δική μας όμως δραστηριότητα είναι ελεύθερη, γι' αυτό από τη φύση του είναι να υπόκειται σε μομφή ή να επαινείται, γιατί είναι προτιμότερο να ακολουθούμε το μύθο και τους θεούς παρά να υποτασσόμαστε στην ειμαρμένη των φυσικών φιλοσόφων. Γιατί ο μύθος για τους θεούς αφήνει να διαφαίνεται κάποια ελπίδα εξιλέωσης με τη μεσολάβηση της τιμής προς τους θεούς. Η ειμαρμένη εμφανίζει την ανάγκη να μη γνωρίζει εξιλέωση. Την τύχη ούτε θεό την θεωρεί, όπως την θεωρούν οι πολλοί, γιατί από τον θεό τίποτα δεν γίνεται άτακτα, ούτε την θεωρεί αβέβαιη έστω αιτία, γιατί δεν πιστεύει ότι από αυτή παρέχεται το αγαθό ή το κακό για την μακαριότητα των ανθρώπων, παρ' όλο που δημιουργεί την αφετηρία για μεγάλα αγαθά ή κακά. Πιστεύει, λοιπόν, ότι είναι καλύτερο να ατυχήσει κανείς μετά από σωστή σκέψη, παρά να ευτυχήσει παράλογα. Διότι είναι καλύτερο στις πράξεις των ανθρώπων εκείνο που σωστά επιλέχθηκε να αποτύχει, παρά εκείνο που κακώς επιλέχθηκε να πετύχει λόγω τύχης.
Να μελετάς, λοιπόν, αυτά τα συγγενικά με αυτά, μέρα και νύχτα μόνος σου ή μαζί με όμοιον με σένα και ποτέ ούτε στον ύπνο σου ούτε στον ξύπνιο σου θα διαταραχθείς, θα ζήσεις δε σαν θεός μεταξύ των ανθρώπων. Γιατί δεν μοιάζει καθόλου με θνητό ζώο άνθρωπος που ζει ανάμεσα σε αθάνατα αγαθά."
ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ
(Επιστολή προς ΜΕΝΟΙΚΕΑ)