[119] ἢν γὰρ ταῦτα καὶ τὰ τοιαῦτα διεξίητε πρὸς ὑμᾶς αὐτούς, εὑρήσετε τὴν μὲν ἀκολασίαν καὶ τὴν ὕβριν τῶν κακῶν αἰτίαν γιγνομένην, τὴν δὲ σωφροσύνην τῶν ἀγαθῶν.
Ἣν ὑμεῖς ἐπὶ μὲν τῶν ἰδιωτῶν ἐπαινεῖτε, καὶ νομίζετε τοὺς ταύτῃ χρωμένους ἀσφαλέστατα ζῆν καὶ βελτίστους εἶναι τῶν πολιτῶν, τὸ δὲ κοινὸν ἡμῶν οὐκ οἴεσθε δεῖν τοιοῦτον παρασκευάζειν.
[120] καίτοι προσήκει τὰς ἀρετὰς ἀσκεῖν καὶ τὰς κακίας φεύγειν πολὺ μᾶλλον ταῖς πόλεσιν ἢ τοῖς ἰδιώταις. ἀνὴρ μὲν γὰρ ἀσεβὴς καὶ
πονηρὸς τυχὸν ἂν φθάσειε τελευτήσας πρὶν δοῦναι δίκην τῶν ἡμαρτημένων·
αἱ δὲ πόλεις διὰ τὴν ἀθανασίαν ὑπομένουσι καὶ τὰς παρὰ τῶν ἀνθρώπων καὶ τὰς παρὰ τῶν θεῶν τιμωρίας.
[124] Ἀλλ’ ὅμως τηλικούτων ἡμῖν ὑπομνημάτων καταλελειμμένων ὡς ἐφ’ ἑκατέρων αὐτῶν ἡ πόλις ἔπραττεν, οὕτω χαίρομεν ταῖς τῶν ῥητόρων πονηρίαις ὥσθ’ ὁρῶντες διὰ τὸν πόλεμον καὶ τὰς ταραχάς, ἃς οὗτοι πεποιήκασι, τῶν μὲν ἄλλων πολιτῶν πολλοὺς ἐκ τῶν πατρῴων ἐκπεπτωκότας, τούτους δ’ ἐκ πενήτων πλουσίους γεγενημένους, οὐκ ἀγανακτοῦμεν οὐδὲ φθονοῦμεν ταῖς εὐπραγίαις αὐτῶν,
[125] ἀλλ’ ὑπομένομεν τὴν μὲν πόλιν διαβολὰς ἔχουσαν ὡς λυμαίνεται καὶ δασμολογεῖ τοὺς Ἕλληνας, τούτους δὲ τὰς ἐπικαρπίας λαμβάνοντας, καὶ τὸν μὲν δῆμον, ὅν φασιν οὗτοι δεῖν τῶν ἄλλων ἄρχειν, χεῖρον πράττοντα τῶν ταῖς ὀλιγαρχίαις δουλευόντων, οἷς δ’ οὐδὲν ὑπῆρχεν ἀγαθόν, τούτους δὲ διὰ τὴν ἄνοιαν τὴν ἡμετέραν ἐκ ταπεινῶν εὐδαιμονεστέρους γεγενημένους.
[126] καίτοι Περικλῆς ὁ πρὸ τῶν τοιούτων δημαγωγὸς καταστάς, παραλαβὼν τὴν πόλιν χεῖρον μὲν φρονοῦσαν ἢ πρὶν κατασχεῖν τὴν ἀρχήν, ἔτι δ’ ἀνεκτῶς πολιτευομένην οὐκ ἐπὶ τὸν ἴδιον χρηματισμὸν ὥρμησεν,
ἀλλὰ τὸν μὲν οἶκον ἐλάττω τὸν αὑτοῦ κατέλιπεν ἢ παρὰ τοῦ πατρὸς παρέλαβεν, εἰς δὲ τὴν ἀκρόπολιν ἀνήγαγεν ὀκτακισχίλια
τάλαντα χωρὶς τῶν ἱερῶν.
[127] οὗτοι δὲ τοσοῦτον ἐκείνου διενηνόχασιν, ὥστε λέγειν μὲν τολμῶσιν ὡς διὰ τὴν τῶν κοινῶν ἐπιμέλειαν οὐ δύνανται τοῖς αὑτῶν ἰδίοις προσέχειν τὸν νοῦν, φαίνεται δὲ τὰ μὲν ἀμελούμενα τοσαύτην εἰληφότα τὴν ἐπίδοσιν,
ὅσην οὐδ’ ἂν εὔξασθαι τοῖς θεοῖς πρότερον ἠξίωσαν, τὸ δὲ πλῆθος ἡμῶν, οὗ κήδεσθαί φασιν,οὕτω διακείμενον ὥστε μηδένα τῶν πολιτῶν ἡδέως ζῆν μηδὲ ῥᾳθύμως, ἀλλ’ ὀδυρμῶν μεστὴν εἶναι τὴν πόλιν.
[128] οἱ μὲν γὰρ τὰς πενίας καὶ τὰς ἐνδείας ἀ ν α γ κ ά ζ ο ν τ α ι διεξιέναι καὶ θρηνεῖν πρὸς σφᾶς αὐτούς, οἱ δὲ τὸ πλῆθος τῶν προσταγμάτων καὶ τῶν λειτουργιῶν καὶ τὰ κακὰ τὰ περὶ τὰς συμμορίας καὶ τὰς ἀντιδόσεις· ἃ τοιαύτας ἐμποιεῖ λύπας, ὥστ’ ἄλγιον ζῆν τοὺς τὰς οὐσίας κεκτημένους
ἢ τοὺς συνεχῶς πενομένους."
*******
Αν λοιπόν εξετάσετε προσεκτικά όλα αυτά, θα διαπιστώσετε πως.. η ασυδοσία και η αλαζονεία είναι αίτια των κακών, ενώ η Σ ω φ ρ ο σ ύ ν η αιτία των αγαθών.
Τη σωφροσύνη την επαινείτε, όταν την έχουν ως άτομα οι άνθρωποι, και νομίζετε πως αυτοί που την εφαρμόζουν ζουν μία πολύ ασφαλή ζωή και είναι άριστοι πολίτες, ενώ δεν πιστεύετε πως πρέπει να κάνετε και την κ ο ι ν ω ν ί α μας να συμπεριφέρεται κατά τον ίδιο τρόπο.
Και όμως.. ε π ι β ά λ λ ε τα ι να εξασκούν.. τις αρετές και ν' αποφεύγουν τις κακίες πολύ περισσότερο.. τα κ ρ ά τ η.. παρά οι πολίτες.
Γιατί κάποιος ασεβής και παλιάνθρωπος μπορεί να πεθάνει, προτού τιμωρηθεί για τα σφάλματά του, οι πόλεις όμως, επειδή είναι αθάνατες, δέχονται την τιμωρία τόσο από τους ανθρώπους όσο και από τους θεούς.
Ωστόσο, αν και έχουμε τέτοιες αναμνήσεις, σε ποια δηλαδή κατάσταση βρισκόταν η πόλη μας χάρη στους χρηστούς από το ένα μέρος και εξαιτίας
των φαύλων από το άλλο , τόσο χαιρόμαστε.. με τις φαυλότητες των ρητόρων, ώστε βλέπουμε, εξαιτίας του πολέμου και των αναταραχών
που προκλήθηκαν από τέτοιους ανθρώπους, πολλούς πολίτες
να έχουν χάσει την πατρική περιουσία , και αυτούς απο
φτωχοί να έχουν γίνει πλούσιοι, και όμως δεν αγανακτούμε
κι ούτε τους φθονούμε για την ευημερία τους· αντίθετα, ανεχόμαστε
η πόλη μας να κατηγορείται ότι εξοντώνει και φορολογεί τους Έλληνες, ενώ αυτοί καρπώνονται τα ποσοστά τους· ανεχόμαστε ο λ α ό ς, που αυτοί
λένε πως πρέπει να είναι κυρίαρχος, ν α δ υ σ τ υ χ ε ί χειρότερα και από αυτούς που είναι δούλοι σε ολιγαρχικά καθεστώτα, ενώ... αυτοί που
δεν είχαν καμιά περιουσία, χάρη στην απερισκεψία τη δική μας, από άσημοι να έχουν γίνει περίβλεπτοι.
*****
Και όμως ο Π ε ρ ι κ λ ή ς, που έγινε αρχηγός του λαού πριν από αυτούς, παρέλαβε ένα κράτος, το οποίο ήταν λιγότερο συνετό.. σε σχέση με αυτό που ανέλαβε την ηγεμονία, αλλά διοικούνταν ακόμη με τρόπο ανεκτό, και δεν ξεκίνησε την πολιτική του σταδιοδρομία με σκοπό την απόκτηση χρημάτων· αντίθετα, και την οικογενειακή του περιουσία άφησε μικρότερη απ' αυτήν που του κληροδότησε ο πατέρας του και στην ακρόπολη κατέθεσε οκτώ χιλιάδες τάλαντα, χωρίς να υπολογίσουμε τα αφιερώματα.
Ωστόσο οι σημερινοί πολιτικοί τόσο διαφέρουν από εκείνον,
που από τη μια έχουν το θ ρ ά σ ο ς να λένε πως, εξαιτίας της φροντίδας που δείχνουν για τα κοινά, δεν μπορούν να προσέχουν τις δικές τους ιδιωτικές υποθέσεις, ενώ από την άλλη φαίνεται πως αυτά που δήθεν αμελούν έχουν σημειώσει τόση πρόοδο, όση ούτε στην προσευχή τους δε
θα τολμούσαν πρωτύτερα να ζητήσουν από τους θεούς· αντίθετα ο Λ α ό ς μας, για τον οποίο ισχυρίζονται πως φροντίζουν, βρίσκεται σε τέτοια κατάσταση, ώστε κανείς.. από τους πολίτες να μη ζει.. ούτε ευχάριστα
ούτε με ευχέρεια.. και η πόλη μας να είναι γεμάτη θρήνους.
Μέσα στη φτώχεια.. λοιπόν, όπου ασκούν τη δύναμή τους, οι λαϊκιστές πολιτικοί.. θα έβλεπαν να βρίσκονται με μεγάλη ευχαρίστηση όλοι οι πολίτες. Απόδειξη απτή είναι το εξής: ..δεν αναζητούν να βρουν πώς θα εξασφαλίσουν στους φτωχούς τα μέσα επιβίωσής τους, αλλά.. πώς
θα ε ξ ι σ ώ σ ο υ ν με.. τους φτωχούς όσους θεωρούνται ότι διαθέτουν κάποια περιουσία. "
ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ
(Μεταφρ. Μ. Γ. Ξάνθου)
^
από "ΠΥΛΗ για την Ελληνική Γλώσσα"
^
