ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ: ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ

ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ

Και να, τι θέλω τώρα να σας πω

Μες στις Ινδίες μέσα στην πόλη της Καλκούτας,

φράξαν το δρόμο σ' έναν άνθρωπο.

Αλυσοδέσαν έναν άνθρωπο κει που εβάδιζε.

Να το λοιπόν γιατί δεν καταδέχουμαι

να υψώσω το κεφάλι

στ' αστροφώτιστα διαστήματα.

Θα πείτε, τ' άστρα είναι μακριά

κι η γη μας τόση δα μικρή.

Ε, το λοιπόν, ο,τι και να είναι τ' άστρα,

εγώ τη γλώσσα μου τους βγάζω.

Για μένα, το λοιπόν, το πιο εκπληκτικό,

πιο επιβλητικό, πιο μυστηριακό και πιο μεγάλο,

είναι ένας άνθρωπος

που τον μποδίζουν να βαδίζει.

Είναι ένας άνθρωπος που τον αλυσοδένουνε

...Ποίηση : Ναζίμ Χικμέτ

Απόδοση στα ελληνικά : Γιάννης Ρίτσος

Μουσική : Θάνος Μικρούτσικος

Ναζιμ Χικμετ: Η πιο όμορφη Θάλασσα

Η πιο Ομορφη Θάλασσα

Η πιο όμορφη θάλασσα είναι αυτή

που δεν την αρμενίσαμε ακόμα.

Το πιο όμορφο παιδί δε μεγάλωσε ακόμα.

Τις πιο όμορφες μέρες,

τις πιο όμορφες μέρες μας,

δεν τις ζήσαμε ακόμα.

Δεν τις ζήσαμε ακόμα. (δις)

Κι ό, τι πιο όμορφο,

Κι ό, τι πιο όμορφο θα ‘θελα να σου πω,

Δε στο 'πα ακόμα, δε στο 'πα ακόμα.

Η πιο όμορφη θάλασσα ...

Τις πιο όμορφες μέρες, ...

Κι ό,τι πιο όμορφο ...

Στίχοι: Ναζίμ Χικμέτ & Γιάννης Ρίτσος

Μουσική: Μάνος Λοΐζος

Πρώτη εκτέλεση: Μάνος Λοΐζος

Θα γελάσεις απ'τα βάθη των χρυσών σου ματιών Είμαστε μεσ'το δικό μας κόσμο

Η πιο όμορφη θάλασσα ειν'αυτή που δεν έχουμε ακόμα ταξιδέψει

Τα πιο όμορφα παιδιά δεν έχουν μεγαλώσει ακόμα

Τις πιο όμορφες μέρες μας δεν τις έχουμε ζήσει ακόμα

Κι αυτό που θέλω να σου πω το πιο όμορφο απ'ολα δεν στο χω πει ακόμα...

Στίχοι: Ναζιμ Χικμετ Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος

ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ: Για τη ΖΩΗ

ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ

Η ζωή δεν είναι παίξε-γέλασε

Πρέπει να τηνε πάρεις σοβαρά

Όπως, να πούμε, κάνει ο σκίουρος.

Δίχως απ' όξω ή από πέρα

να προσμένει τίποτα

Δε θα'χεις άλλο πάρεξ μοναχά να ζεις.

Η ζωή δεν είναι παίξε-γέλασε

Πρέπει να τηνε πάρεις σοβαρά

Τόσο μα τόσο σοβαρά

Που έτσι, να πούμε,

ακουμπισμένος σ'έναν τοίχο

Με τα χέρια σου δεμένα

Ή μέσα στ' αργαστήρι

Με λευκή μπλούζα

και μαύρα ματογυάλια

Θε να πεθάνεις,

για να ζήσουνε οι άνθρωποι,

Οι άνθρωποι που ποτέ

δε θα'χεις δει το πρόσωπό τους

Και θα πεθάνεις ξέροντας καλά

Πως τίποτα πιο ωραίο,

τίποτα πιο αληθινό απ'τη ζωή δεν είναι

Πρέπει να τηνε πάρεις σοβαρά

Τόσο μα τόσο σοβαρά

Που θα φυτεύεις, σα να πούμε,

ελιές ακόμα στα εβδομήντα σου

Όχι καθόλου για να μείνουν στα παιδιά σου

Μα έτσι, γιατί το θάνατο

δε θα τονε πιστεύεις

Όσο κι αν φοβάσαι

Μα έτσι, γιατί η ζωή θε να βαραίνει

πιότερο στη ζυγαριά

Στίχοι: Ναζίμ Χικμέτ & Γιάννης Ρίτσος

Μουσική: Μάνος Λοΐζος

ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ: Υμνος Στη Ζωή

ΥΜΝΟΣ ΣΤΗ ΖΩΗ

Τι όμορφο που είναι να ζεις

να μπορείς να διαβάζεις τον κόσμο

τη ζωή να τη νοιώθεις τραγούδι χαράς

τι όμορφο που είναι να ζεις σαν παιδί

να απορείς και να ζεις.

Κι όμως είναι ν΄απορείς

πως αυτό το ωραίο τραγούδι

πως αυτή η ζωή η γεμάτη χαρά

έχει γίνει σκληρή,

έχει γίνει φτηνή και τόσο πικραμένη

που είναι πονεμένη.

Τι όμορφο που είναι να ζεις

να σου λεν καλημέρα του κόσμου τα χείλη

τη ζωή να την κάνεις τραγούδι αγάπης

τι όμορφο που είναι να ζείς

σαν παιδί να απορείς και να ζεις!

Στίχοι: Ναζίμ Χικμέτ

Μουσική: Θ. Πολυκανδριώτης

Τελευταίο ΑΝΤΙΟ... Mario Benedetti

O ποιητής-μύθος Mario Benedetti, κορυφαία μορφή της Ουρουγουαϊνής και λατινοαμερικάνικης σύγχρονης λογοτεχνίας-του που οι ερωτικές και πολιτικές ελεγείες έγιναν δημοφιλή τραγούδια- έφυγε από τη ζωή την Κυριακή, σε ηλικία 88 ετών... Γεννήθηκε στο Πάσο ντε λος Τόρος στις 14 Σεπτέμβρη του 1920 και εργάστηκε ως δημοσιογράφος από το 1945. Από το 1973 έως το 1983 -στη διάρκεια της δικτατορία- έζησε εξόριστος... Με την νουβέλα του «La tregua» («Η ανακωχή, 1960) κατέκτησε τη διεθνή αναγνώριση και δίδασκε Λατινοαμερικάνικη Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του. Έγραψε μυθιστορήματα, διηγήματα, ποιήματα και δοκίμια, που πολλά μεταφράστηκαν σε 18 γλώσσες, όπως το «Ευχαριστώ για τη Φωτιά», οι «Άνεμοι της Εξορίας» κ.α.

È stato un grande sogno vivere

vero doloroso e di gioia

Sono venuti per il nostro riso

il pianto contro il tavolo

e contro il lavoro nel campo

quello è Un Uomo

quelli sono tutti degli uomini....

*****

Ήταν σαν όνειρο η ζωή

πάντα αληθινό με πόνο και χαρά

Ήρθαν για το δικό μας χαμόγελο

για το κλάμμα στο τραπέζι

για τη δουλειά στους κάμπους....

Eκείνος ήταν Ενας Aνθρωπος...

εκείνοι ήταν όλοι άνθρωποι.

Mario Benedetti

Μεταφρ. Lunapiena

******

ΚΑΛΟ Σου ΤΑΞΙΔΙ.... Ποιητή της Ζωής

ΚΑΛΟ ΤΑΞΙΔΙ... ΔΑΣΚΑΛΕ της ΑΓΑΠΗΣ

Τελευταίο ΑΝΤΙΟ..

Κλείνω τα μάτια για ν'ακούσω μαζί σου

της σιωπής τη μεγάλη Aλήθεια..

Έσβησε το χαμόγελο στα χείλη σου.. Δάσκαλε

το πήρε η νύχτα και τό κανε αστέρι

το πήρε ο άνεμος και το κανε τραγούδι

το πήρε η σιωπή...

Έσβησε ο ήχος της φωνής σου... Δάσκαλε

την πήρε μαζί της η ηχώ..

στης Μνήμης τον αθάνατο βωμό την άφησε

εκεί δίπλα στο δάκρυ του Καραγκιόζη..

που σήμερα γονάτισε μπροστά σου

και σιωπηλά σου είπε... ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ

άραγε να'μαθε το μάθημα..

κοντά σου τόσα χρόνια?

Έσβησε η φλόγα στο κερί σου.. Άνθρωπε

το πήρε ο ήλιος.. και το'κανε χαμόγελο

ελπίδας φως... για τα παιδιά του κόσμου.

ΑΝΤΙΟ... αγαπημένε μας Ευγένιε Σπαθάρη

αιώνια Ευγενική Ανθρώπινη Ψυχή

με το Σπαθί του Λόγου σου πολέμησες το ψέμμα

κι έγραψες την Αλήθεια ξανά στο παραμύθι

για να τη βρίσκουν τα παιδιά..

στις δύσκολες νύχτες της ζωής!

***

***

ΚΑΛΟ ΣΟΥ ΤΑΞΙΔΙ.. στης Σιωπής τη γαλήνη

Lunapiena

Τελευταίο ΑΝΤΙΟ... στον Ευγένιο ΣΠΑΘΑΡΗ

1924-2009

Ο Ευγένιος Σπαθάρης του Σωτηρίου, η Ψυχή του Καραγκιόζη και του θεάτρου Σκιών, γεννήθηκε στην Κηφισιά τον Ιανουάριο του 1924. Μετά τις σπουδές του άρχισε να ασχολείται με τη ζωγραφική και ιδιαίτερα με τους ήρωες του θεάτρου σκιών, ακολουθώντας τα βήματα του πατέρας του. Κυκλοφόρησε περίπου 15 έργα σε δίσκους το 1980 άρχιζε να παίζει στη τηλεόραση. Ήταν μέλος του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, του Ινστιτούτου Παγκοσμίου Θεάτρου της ΟΥΝΕΣΚΟ, ενώ έκανε περιοδείες και έπαιξε Καραγκιόζη για παιδιά και μεγάλους σε πολλές χώρες.

Αλλά και ως ζωγράφος έλαβε μέρος σε εκθέσεις ατομικές και ομαδικές στην Αθήνα, Ζυρίχη, Παρίσι και Νέα Υόρκη. Τιμήθηκε με Βραβείο Ρώμης (1962), με το Πρώτο Μετάλλιο του Πρίγκιπα του Μοντ, το Πρώτο Βραβείο Πολωνίας (1978), το Πρώτο Μετάλλιο Τοσκανίνι (Ιταλία) το 1978 κ.ά. Τέλος το 2007 τιμήθηκε από το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού για την μεγάλη του προσφορά στο καλλιτεχνικό είδος του θεάτρου σκιών για το οποίο του αναγνωρίστηκε ο τίτλος του Μεγάλου Δάσκαλου.

Το 1991 ιδρύθηκε το Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών Δήμου Αμαρουσίου, το οποίο λειτουργεί συστηματικά από το 1996, με στόχο την προβολή του θεάτρου σκιών και του καραγκιόζη.

ΚΑΛΟ ΤΑΞΙΔΙ.. ΔΑΣΚΑΛΕ

Να'ξερες πόσα μας έχεις μάθει, αυτά τα χρόνια που ήσουνα κοντά μας... να'ξερες πόσες φορές.. σχεδιάζαμε μόνοι μας το καραγκιόζη, το χατζηαβάτη, το Μπάρμπα Γιώργο, τον Μορφονιό.. την Αγλαΐα, τον Βεζύρη, το κολλητήρι.. και πόσες φορές στήναμε παράσταση στη γειτονιά.. ενώ χρησιμοποιούσαμε τ'ονομά σου με καμάρι:

"Εδώ.. του Σπαθάρη τα μαθητούδια"

"Ελάτε κύριοι.. Ελάτε να γελάσετε μαζί μας"

όπως μας έμαθες εσύ να κάνουμε.. εμπνέοντας μας την αυθόρμητη έκφραση της ψυχής!

Να'ξερες.. με πόση λαχτάρα περιμέναμε να τρέξουμε κοντά σου..

Να'ξερες πόσες φορές... σου είπαμε ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ.. Δάσκαλε. Να'ξερες!.... μα απ'όλα το πιό σημαντικό... αυτό που μας χάρισες απλόχερα, ήταν:

μες στις δυσκολίες της Ζωής.. ποτέ να μη χάνουμε το κέφι μας για παρέα, το αληθινό χιούμορ.. την αισιοδοξία και το χαμόγελο.

ΚΑΛΟ ΣΟΥ ΤΑΞΙΔΙ.. ΔΑΣΚΑΛΕ!..

Πάρε μαζί σου... όλη την Αγάπη μας και εκείνο τον γνήσιο παιδικό Θαυμασμό που είναι ζωντανός ακόμα στη καρδιά μας... κι εμείς θα κρατήσουμε φυλαχτό.. τον ανεκτίμητο θησαυρό που τόσο απλόχερα μας χάρισες!

Σ' ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ.. ΔΑΣΚΑΛΕ

ΑΛΚΑΙΟΣ

Δεν κατανοώ την σύγκρουση των Ανέμων
που καταφέρνει... να αναποδογυρίσει τα κύματα
και εμείς σ ε ρ ν ό μ ε ν ο ι... από το μαύρο καράβι,
μεταφερόμενοι εδώ και εκεί... μέσα στην θύελλα.
Νερό διαπερνά... στις σχισμές του δένδρου,
πανιά ξεσκισμένα, διάφανα,
σπάζουν ραφές και τιμόνι….……
ν’ α ν τ έ χ α ν ε... τουλάχιστον τα σχοινιά
θα μπορούσαμε και... να σ ω θ ο ύ μ ε!
Το φορτίο... είναι κι αυτό σκορπισμένο!

Μεταφρ. Lunapiena
............................
τὸ μὲν γὰρ ἔνθεν κῦμα κυλίνδεται͵τὸ δ΄ ἔνθεν͵
ἄμμες δ΄ ὂν τὸ μέσσον
νᾶϊ φορήμμεθα σὺν μελαίναι
χείμωνι μόχθεντες μεγάλωι μάλα·
πὲρ μὲν γὰρ ἄντλος ἰστοπέδαν ἔχει͵
λαῖφος δὲ πὰν ζάδηλον ἤδη͵
καὶ λάκιδες μέγαλαι κὰτ αὖτο·
χόλαισι δ΄ ἄγκυρραι,
τὰ δ' ὀήϊα...
τοι πόδες ἀμφότεροι μένοισιν ἐν βιμβλίδεσσι·
τοῦτό με καὶ σ[άοιμόνον· τὰ δ΄ ἄχματ΄ ἐκπεπ..άχμενα..
μεν φόρηντ΄ ἔπερθα, τὼν ενοισ..

Αλκαίος
......................................
Non comprendo lo scontro dei venti:
da una parte rotola l'ondae dall'altra;
e noi nel mezzo
siamo trascinati con la nave nera,
spossati molto dalla grande tempesta.
L'acqua già invade la base dell'albero:
la vela è tutta trasparente
per i grandi squarci:
le sartìe cedono, e i timoni...
che resistano almeno le scotte strette alle funi:
questo solo potrebbe salvarmi.
Il carico è tutto fuori disperso...

ALCEO

Για τις Μανούλες του Κόσμου

Για Σένα που Είσαι ΜΑΝΟΥΛΑ

Είσαι η στέρεα γη που πάντα γυρίζει

χωρίς στιγμή να κουραστεί

Είσαι η Άνοιξη που χαρούμενη γελά

όταν γεννιέται ένα λουλούδι.

Είσαι το δάσος που χωρίς παράπονα

φιλοξενεί άγρια ουρλιαχτά.. και μελωδίες.

Εισαι η νύχτα που τ'αστρα αγκαλιάζει

κρυμμένα μυστικά, όνειρα και παραμύθια.

Είσαι το γαλάζιο της ανοιχτής θάλασσας

που μέσα της καθρεφτίζει τον ήλιο

Η παρουσία σου.. σκιά εμπιστοσύνης

Η αγκαλιά σου μια ζεστή φωλιά

Το χαμογελό σου.. ωκεανός αγάπης

Η καρδιά σου.. αγάπης αγκαλιά

το βλέμμα σου..τ'ουρανού χαμόγελο.

Θεία Γυναίκα.. που εγκυμονεί Ζωή.

Lunapiena

Για Σένα... Μανούλα

Για σένα.. Μανούλα

Πόσο ήσουν γλυκιά και φωτεινή

μες στη απλότητά σου

Μάτια μ'αγάπη.. και βλέμμα ζεστό

φροντιστικό χαμόγελο.. κι αγάπης λόγια

Η αναπνοή σου τη μνήμη μου ζεσταίνει..

Είχες την απίθανη τέχνη να κρατάς

μακρυά μας κάθε ίχνος ανόητης κακίας..

Μα δεν μιλάς πιά..

αλλά μένω και σ'αφουγκράζομαι..

Ήξερες να κρύβεις καλά την αυτονομία σου!

Τον ελεύθερο νού και την σοφία σου..

με της αγάπης το ανεξίτηλο χρώμα γραμμένα

ξαναβρίσκω κάθε στιγμή μές στη καρδιά μου.

Στεκόσουν σιωπηλή σε μια γωνιά

και κοίταζες με προσοχή και νοιάξιμο το δρόμο μου.

"Το δίπλωμα της Αγάπης και του Σεβασμού

ειν'εκείνο που αξίζει περισσότερο από κάθε γνώση"

μας έλεγες με σοβαρό μειδίαμα περηφάνειας..

"Είναι ο μέσα άνθρωπος που μετρά.."

Κάθε σου φράση.. ένα μάθημα Ζωής..

Εσύ ήξερες νΆγαπάς!

Κι όταν τα γκρίζα παγωμένα σύννεφα

κυκλώνουν της καρδιάς τον ουρανό

της Αγάπης σου οι θερμές ακτίνες

ζεσταίνουν την ψυχή

κι ανθίζουν της καρδιάς το κήπο

κι αφήνομαι να με χαϊδέψουν τρυφερά οι μνήμες.

Η Ζωή είναι μια έκπληξη... αυτό που έχασα..

το νοιώθω μέσα μου να ζει..

και πιό πολύ να μου ανήκει!!..

Lunapienα

Ποίηση και Τραγούδια του Μάη

Λαικό Τραγούδι

Κι αν ήρθε νύχτα παγερή

θα ξημερώσει χαραυγή

μη σας τρομάζει η παγωνιά

λαλάτε τη Λευτεριά

Μάη, Μάη, χρυσομάη, τί μας άργησες

- Μάημ- και δε φάνηκες;

Να μας φέρεις τα Λουλούδια και την Άνοιξη

σήκω λούσου κι άλλαξε

Τα νιάτα θέλουνε χαρά

την καταχτούν τη Λευτεριά

μ' αγώνες, δάκρυα κι αίματα

κι όχι με λόγια ή ψέμματα

Την πείρα κλέψτε απ' τη Ζωή

κι από τους θεούς την Αστραπή

και κάψτε τ' άδικο στη Γη

να γίνουμ' όλοι αδερφοί..

του Πάνου Τζαβέλα

τραγουδά Χ. Αλεξίου

*****

Από τους χρόνους τους παλιούς,

το 'χω βαθύ μεράκι να βγω στις πέρα θάλασσες,

να βρω το Μαγισσάκι

Τ' άπιαστο σαν αερικό, στην εμορφιά του Μάη

που αν κάνεις να τον μυριστείς,

αλλοίμονο σου -εκάης

Έβγα έβγα Μαγισσάκι, χτύπα χτύπα το ραβδάκι

Τι ζουμπούλια και τι κρίνα,

τι κι ετούτα τι κι εκείνα

Ντο και ρε και μι και φα, μες στα ροζ τα σύννεφα

Ντο και ρε και φα και μι, φούχτα μου και δύναμη

Ποιος θα μου δώκει δύναμη, κι ένα μακρύ καμάκι

να βγω στις πέρα θάλασσες, να βρω το Μαγισσάκι

Που 'ναι σπηλιά του ο ουρανός, άγγελος η μαμά του

κι αφρός το φουστανάκι του, στην άκρια του κυμάτου

Χτύπα χτύπα το ραβδάκι, χύνε το νερό στ' αυλάκι

Τα παπιά και τα βαπόρια, παν μαζί και πάνε χώρια

Φα και ρε και μι και ντο, μες στο μπλε το ξάγναντο

Έξι τέσσερα κι οχτώ, γούρι μου και φυλαχτό

Ανοίξτε πύλες κι εκκλησιές, ν' ανάψω ένα κεράκι

να κάνει θαύμα στα κρυφά, για με το Μαγισσάκι

Που να κοιμάμαι ξυπνητός, να τρέχω

να με λεν χωρίς καρδιά, μα νά'μαι ερωτευμένος

του Οδυσσέα Ελύτη

Τραγουδά Νένα Βενετσάνου

ΑΛΕΚΟΣ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗΣ

Η ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΟΥ

Ένα σπιρτόξυλο για πέννα

αίμα χυμένο στο πάτωμα για μελάνι

το ξεχασμένο περιτύλιγμα

της γάζας για χαρτί.

Μα τι να γράψω;

Τη Διεύθυνσή μου

μονάχα ίσως προφτάσω.

Παράξενο και πήζει το μελάνι

Μέσ' από φυλακή

σας γράφω στην Ελλάδα.

Αλέκος Παναγούλης

5 Ιουνίου 1971

ΥΠΟΣΧΕΣΗ

Τα δάκρυα που στα μάτια μας

θα δείτε ν'αναβρύζουν

ποτέ μην τα πιστέψετε απελπισιάς σημάδια.

Υπόσχεση είναι μοναχά

γι'Αγώνα Υπόσχεση.

Αλέκος Παναγούλης

Μπογιάτι, Φλεβάρης 1972

Αγάπησα το Φως πολύ

Ετσι κατόρθωσα ένα κερί ν'ανάψω..

*****

«Αγάπης λέξεις ξεχασμένες

αναστημένες με φέρνουν πάλι στη ζωή».

Αλέκος Παναγούλης

*****

ΚΑΛΗ Π Ρ Ω Τ Ο Μ Α Γ Ι Α  σε  ΟΛΟΥΣ σας